Β' κλίση ουσιαστικών Αρχαίας Ελληνικής

Β’ Κλίση

 

1) Ασυναίρετα:       i. αρσενικά και θηλυκά σε–ος (ὁ λόγος, ἡ νῆσος) ii. ουδέτερα σε –ον (τό δῶρον).   2) Συνηρημένα:     i. αρσενικά και θηλυκά σε–ους ή –οῦς (ὁ πλοῦς, ἡ πρόχους)                          ii. oυδέτερα σε –οῦν (τὸ ὀστοῦν)             3) Αττικόκλιτα:       i. αρσενικά και θηλυκά σε –ως ή  -ώς ή -ῶς (ὁ λεώς, ἡ ἕως)                                ii. ουδέτερα σε –ων (π.χ. τὸ ἀνώγεων)

Γενικοί κανόνες: 1) Τα αρσενικά και θηλυκά έχουν τις ίδιες καταλήξεις σε ενικό και πληθυντικό αριθμό. 2)Τα ουδέτερα ασυναίρετα ουσιαστικά έχουν τρεις πτώσεις όμοιες (ον.-αιτ.-κλ.) και στους δύο αριθμούς. Οι άλλες δύο πτώσεις είναι κοινές με τα αρσενικά και θηλυκά. 3)Το -α των ασυναίρετων ουδετέρων είναι βραχύχρονο, π.χ. τὰ δῶρᾰ

1) ΑΣΥΝΑΙΡΕΤΑ

ΑΡΣΕΝΙΚΑ

	ΕΝΙΚΟΣ			ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ	ὁ	λόγος		οἱ	λόγοι
ΓΕΝΙΚΗ	τοῦ	λόγου		τῶν	λόγων
ΔΟΤΙΚΗ	τῷ	λόγῳ		τοῖς	λόγοις
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	τόν	λόγον		τούς	λόγους
ΚΛΗΤΙΚΗ	(ὦ)	λόγε		(ὦ)	λόγοι

ΘΗΛΥΚΑ

	ΕΝΙΚΟΣ			ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ	ἡ	νῆσος		αἱ	νῆσοι
ΓΕΝΙΚΗ	τῆς	νήσου		τῶν	νήσων
ΔΟΤΙΚΗ	τῇ	νήσῳ		ταῖς	νήσοις
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	τήν	νῆσον		τάς	νήσους
ΚΛΗΤΙΚΗ	(ὦ)	νῆσε		(ὦ)	νῆσοι

ΟΥΔΕΤΕΡΑ

	ΕΝΙΚΟΣ			ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ	τό	δῶρον		τά	δῶρα
ΓΕΝΙΚΗ	τοῦ	δώρου		τῶν	δώρων
ΔΟΤΙΚΗ	τῷ	δώρῳ		τοῖς	δώροις
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	τό	δῶρον		τά	δῶρα
ΚΛΗΤΙΚΗ	(ὦ)	δῶρον		(ὦ)	δῶρα

2) ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ.	ὁ τοῦ τῷ τὸν (ὦ)	περίπλους περίπλου περίπλῳ περίπλουν περίπλου	ἡ τῆς τῇ τὴν (ὦ)	πρόχους πρόχου πρόχῳ πρόχουν πρόχου	τὸ τοῦ τῷ τὸ (ὦ)	ὀστοῦν ὀστοῦ ὀστῷ ὀστοῦν ὀστοῦν

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλητ.	οἱ τῶν τοῖς τοὺς (ὦ)	περίπλοι περίπλων περίπλοις περίπλους περίπλοι	αἱ τῶν ταῖς τὰς (ὦ)	πρόχοι πρόχων πρόχοις πρόχους πρόχοι	τὰ τῶν τοῖς τὰ (ὦ)	ὀστᾶ ὀστῶν ὀστοῖς ὀστᾶ  ὀστᾶ

Παρατηρήσεις: 1) Οι καταλήξεις των συνηρημένων διαφέρουν από εκείνες των ασυναίρετων στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική ενικού. Συγκεκριμένα, όπου τα ασυναίρετα έχουν στην κατάληξη –ο- ή –ε-, τα συνηρημένα έχουν –ου-. 2)Τα απλά συνηρημένα παίρνουν στη λήγουσα παντού περισπωμένη. Αν όμως είναι σύνθετα τονίζονται στην παραλήγουσα διατηρώντας τον τονισμό της ονομαστικής ενικού π.χ. ὁ ἔκπλους - τοῦ ἔκπλου

3) ΑΤΤΙΚΟΚΛΙΤΑ

Ενικὸς

ον.       ὁ          νεὼς                Μενέλεως                   ἡ          ἅλως               τὸ         ἀνώγεων

γεν.     τοῦ       νεὼ                 Μενέλεω                     τῆς       ἅλω                 τοῦ       ἀνώγεω

δοτ.      τῷ        νεῲ                 Μενέλεῳ                     τῇ         ἅλῳ                 τῷ        ἀνώγεῳ

αιτ.       τὸν       νεὼν               Μενέλεων                   τὴν       ἅλω             τὸ         ἀνώγεων

κλητ.    ὦ         νεὼς                Μενέλεως                   ὦ         ἅλως               ὦ         ἀνώγεων

Πληθυντικὸς

ον.       οἱ         νεῲ                             -                       αἱ         ἅλῳ                 τὰ        ἀνώγεω

γεν.     τῶν      νεὼν                           -                       τῶν      ἅλων               τῶν      ἀνώγεων

δοτ.      τοῖς      νεῲς                            -                       ταῖς      ἅλῳς               τοῖς      ἀνώγεῳς

αιτ.       τοὺς     νεὼς                            -                       τὰς       ἅλως               τὰ        ἀνώγεω

κλητ.    ὦ         νεῲ                             -                       ὦ         ἅλῳ                 ὦ         ἀνώγεω

Παρατηρήσεις 1) Οι διαφορές από τα ασυναίρετα δευτερόκλιτα ουσιαστικά έχουν ως εξής Ασυναίρετα β’κλίσης Αττικόκλιτα -ο / -ου / -ε / -α ω -οι /-ῳ ῳ 2) H κλητική ενικού είναι όμοια με την ονομαστική. 3) O τονισμός των πτώσεων ακολουθεί την ονομαστική. 4) Όσα τονίζονται στη λήγουσα, οξύνονται (εξαιρούνται : ἡ Κῶς, ὁ ὀρφῶς, ὁ λαγῶς). 5) Αιτιατική ενικού χωρίς –ν–, δηλαδή σε –ω–, σχηματίζουν τα ονόματα: ἕως (=αυγή), Κῶς, ἅλως, Μίνως, Ἄθως, κ.ά.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Να βρείτε τα ουσιαστικά της δεύτερης κλίσης στις προτάσεις που ακολουθούν και να τα γράψετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού:

1. Οἶμαι δὴ πάντας ἂν ὁμολογῆσαι τοὺς νόμους πλείστων καὶ μεγίστων ἀγαθῶν αἰτίους εἶναι τῷ βίῳ τῶν ἀνθρώπων·

2. ἐγὼ μὲν γὰρ ὑπὲρ ταῆς πατρίδος οὐ μόνον πόλεμον ἀλλὰ καὶ φυγὰς καὶ θανάτους οἴομαι προσήκειν ἡμῖν ὑπομένειν·

3. Οἱ πρόγονοι ἡμῶν τῶν ἄλλων ἀνθρώπων ἀρετῇ διενηνόχασιν.

4. Ὁ ἰδιώτης οἰκίας ἢ ἀγροῦ ἢ οἰκέτου ἐπιθυμεῖ.

5. Ἐν τῷ τρίτῳ σταθμῷ Κῦρος ἐξέτασιν ποιεῖται τῶν Ἑλλήνων ἐν τῷ πεδίῳ περὶ μέσας νύκτας·

6. Κῦρος δὲ συγκαλέσας τοὺς στρατηγοὺς καὶ λοχαγοὺς τῶν Ἑλλήνων συνεβουλεύετό τε πῶς ἂν τὴν μάχην ποιοῖτο.

7. Πρῶτον γὰρ καὶ μέγιστον οἱ θεῶν ἡμᾶς ὅρκοι κωλύουσι πολεμίους εἶναι ἀλλήλοις.

8. Βασιλέας δὲ καὶ ἄρχοντας οὐ τοὺς τὰ σκῆπτρα ἔχοντας ἔφη εἶναι οὐδὲ τοὺς κλήρῳ λαχόντας.

9. Ἅπας ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κἂν μεγάλην πόλιν οἰκῶσι κἂν μικράν, φύσει καὶ νόμοις διοικεῖται.

10. Πᾶς ἐστι νόμος εὕρημα μὲν καὶ δῶρον θεῶν.

11. Τῶν ἐν ταῖς ναυσὶν ἁμαρτημάτων ἃ συμβαίνει περὶ τοὺς πλοῦς, ὅταν μὲν τῶν ναυτῶν τις ἁμάρτῃ, βραχεῖαν τὴν βλάβην ἤνεγκεν.

Επιμέλεια: Χαρίδημος Ξενικάκης