Γενικά
Η Λατινική έχει έξι πτώσεις: ονομαστική, γενική, δοτική, αιτιατική, κλητική, αφαιρετική. Ορισμένες χρήσεις της αφαιρετικής αντιστοιχούν σε χρήσεις της γενικής ή της δοτικής της Ελληνικής.
Επιπλέον, η Λατινική έχει δύο αριθμούς: ενικό και πληθυντικό.
Κλίσεις
Η Λατινική διαθέτει πέντε κλίσεις.
Σε όλες τις κλίσεις:
α) Η κλητική ενικού και πληθυντικού είναι όμοια με την ονομαστική. Εξαιρούνται τα δευτερόκλιτα ονόματα σε –us, των οποίων η κλητική λήγει σε – e.
β) Η αφαιρετική πληθυντικού είναι όμοια με τη δοτική του ίδιου αριθμού.
γ) Τα ουδέτερα έχουν τρεις όμοιες πτώσεις: ονομαστική, αιτιατική, κλητική.
Γένος
Για το γένος των ουσιαστικών ισχύουν οι εξής κανόνες ανεξάρτητα από την κλίση:
α) αρσενικά είναι τα ονόματα που δηλώνουν αρσενικά πρόσωπα, και τα ονόματα των εθνών, των μηνών, των ποταμών και των ανέμων·
β) θηλυκά είναι όσα δηλώνουν θηλυκά πρόσωπα, και τα ονόματα των φυτών, των νησιών, των πόλεων και των χωρών.
γ) ουδέτερα είναι τα ονόματα μετάλλων.
Α΄ ΚΛΙΣΗ
Περιλαμβάνει ονόματα αρσενικά και θηλυκά σε -a (γεν. -ae).
Τα περισσότερα είναι θηλυκά.
Αρσενικά είναι μόνο όσα αποδίδουν:
α) ανδρικά ονόματα (π.χ. Murena),
β) επαγγέλματα (π.χ. poeta)
γ) ονόματα ποταμών (εξαιρείται το Allia: θηλυκό, μάθ. 21).
Παράδειγμα vita -ae (= ζωή)
Singularis (Ενικός) Pluralis (Πληθυντικός)
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
vit -a
vit -ae vit -ae vit -am vit -a vit -ā |
vit -ae
vit -arum vit -is vit -as vit -ae vit -is |
Παρατηρήσεις
1. Τα ονόματα dea (= η θεά) και filia (= κόρη) σχηματίζουν την δοτική και την αφαιρετική του πληθυντικού όχι μόνο σε -is (deis, filiis), αλλά και σε -abus (deabus, filiabus), όταν είναι ανάγκη να γίνει διάκριση από την όμοια αντίστοιχη πτώση του δευτεροκλίτου αρσενικού deus και filius αντίστοιχα.
2. Το όνομα familia (= οικογένεια) στη γενική του ενικού πλην της κανονικής κατάληξης -ae, έχει και κατάληξη -as στις φράσεις pater familias (= οικοδεσπότης) και mater familias (= οικοδέσποινα).
3. cera –ae =κερί, αλλά cerae -arum = πλάκες
copia –ae = αφθονία, αλλά copiae -arum= στρατιωτικές δυνάμεις.
4. Χωρίς πληθυντικό: τα κύρια ονόματα, καθώς και τα : iustitia, luna, agricultura.
5. Χωρίς ενικό: insidiae- arum, Cannae- arum, Athenae –arum.
B΄ ΚΛΙΣΗ
Περιλαμβάνει ονόματα :
α) αρσενικά (και θηλυκά) σε –us. Τα συναντώμενα ονόματα σε -us και σε -er είναι όλα αρσενικά εκτός του ficus -i (= σύκο, συκιά) που είναι θηλυκό.
β) αρσενικά σε -er
γ) ουδέτερα σε -um
Παραδείγματα
animus -i (= ψυχή), bellum -i (= πόλεμος), liber, libri (= βιβλίο), puer, pueri (= παιδί),
animus -i (= ψυχή), bellum -i (= πόλεμος), liber, libri (= βιβλίο), puer, pueri (= παιδί),
vir, viri = (άνδρας)
Singularis
| ||||||
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
anim -us
anim -i anim -o anim -um anim -e anim -o |
bell -um
bell -i bell -o bell -um bell -um bell -o |
liber
libr -i libr -o libr -um liber libr -o |
puer
puer -i puer -o puer -um puer puer -o |
vir
vir -i vir -o vir -um vir vir -o | |
Pluralis
| ||||||
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
anim -i
anim -orum anim -is anim -os anim -i anim -is |
bell -a
bell -orum bell -is bell -a bell -a bell -is |
libr -i
libr -orum libr -is libr -os libr -i libr -is |
puer -i
puer -orum puer -is puer -os puer -i puer -is |
vir -i
vir -orum vir -is vir -os vir -i vir -is | |
Παρατηρήσεις
1. Το όνομα deus κλίνεται ως εξής:
Singularis
|
Pluralis
| |
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
deus
dei deo deum deus, dive deo |
dei, dii, di
deorum, deum deis, diis, dis deos dei, dii, di deis, diis, dis |
2. Τα υπερδισύλλαβα ονόματα σε -ius και -ium στη γενική του ενικού συναιρούν το τελικό -ii σε -i.
Π.χ. filius γεν. filii και fili. ingenium γεν. ingenii και ingeni.
Εξαιρούνται τα: socius, -ii και adversarius, -ii.
3. Τα κύρια ονόματα σε -ius , το filius (και η αντωνυμία meus) σχηματίζουν την κλητική σε -i αντί -ie.
Π.χ. Sertorius κλητική: Sertori. meus filius κλητική: mi fili
Π.χ. Sertorius κλητική: Sertori. meus filius κλητική: mi fili
4. Η γενική του πληθυντικού στα ονόματα νομισμάτων λήγει σε -um αντί -orum.
Π. χ. sestertius, γενική πληθυντικού sestertium
5. Από τα λήγοντα σε -er
α) αποβάλλουν το e στις άλλες πτώσεις (πλην της κλητικής ενικού) τα liber, libri
(= βιβλίο), minister, ministri (= πρεσβευτής), ager, agri (=αγρός), aper, apri (=αγριόχοιρος), culter, cultri (= μαχαίρι), magister, magistri (= δάσκαλος)
β) δεν το αποβάλλουν τα puer, pueri (= παιδί), vesper, vesperi (= βράδυ) liberi, liberorum (= τα τέκνα, μόνο πληθυντικού αριθμού), vir, viri (= άνδρας),
6. supplicium, -ii, (-i) = τιμωρία, αλλά supplicia, -orum = λατρεία
castrum, -i = φρούριο, castra -orum = στρατόπεδο
locus, -i = τόπος, loca -orum= τόποι, loci-orum= χωρία βιβλίων
caelum, -i (= ουρανός), πληθυντικός: caeli -orum
7. Χωρίς ενικό: hiberna- orum (=χειμερινό στρατόπεδο), arma- orum (=όπλα)
Γ΄ ΚΛΙΣΗ
Περιλαμβάνει ονόματα αρσενικά, θηλυκά και ουδέτερα.
Τα αρσενικά και τα θηλυκά έχουν σε όλες τις πτώσεις τις ίδιες καταλήξεις.
Τα ουδέτερα έχουν τις ίδιες καταλήξεις με τα αρσενικά και τα θηλυκά στη γενική, τη δοτική και την αφαιρετική (ενικού και πληθυντικού).
ü Πρακτική συμβουλή: Πρέπει να μαθαίνουμε κάθε τριτόκλιτο όνομα με τη γενική του.
Το γένος των τριτοκλίτων ουσιαστικών.
Από τα συναντώμενα στο σχολικό εγχειρίδιο τριτόκλιτα ουσιαστικά:
1. Αρσενικά είναι τα λήγοντα σε -es καθώς και τα λήγοντα σε -r, -o, -l, -os
(ακροστιχίδα ρόλος).
Εξαιρούνται τα arbor (= δέντρο), mater (= μητέρα), soror (= αδελφή), uxor (= η σύζυγος), που είναι θηλυκά.
2. Θηλυκά είναι τα λήγοντα σε:
α) -is, -es ισοσύλλαβα.
Εξαιρούνται τα finis (= τέλος), postis (= παραστάδα), unguis (= νύχι), mensis (= μήνας), που είναι αρσενικά, και το hostis (= εχθρός), που είναι συνήθως αρσενικό.
β) -x, -s (προηγουμένου συμφώνου), -as, -us (γεν. -utis, -udis).
Εξαιρούνται τα dux (= αρχηγός), iudex (= δικαστής), senex (= γέροντας) που είναι αρσενικά και τα sapiens (= σοφός), adulescens (= νεαρός) που ως προερχόμενα από μετοχές μπορούν να είναι και αρσενικά και θηλυκά.
γ) -io, -do, -go.
Εξαιρούνται τα praedo (= ληστής), ordo (= τάξη) που είναι αρσενικά.
3. Ουδέτερα είναι τα λήγοντα σε -n, -us (ακροστιχίδα νους)
Αρσενικά και θηλυκά
victor, victoris (αρσ.) (= νικητής) , miles, militis (αρσ.) (= στρατιώτης), urbs, urbis (θηλ.) (= πόλη), hostis, hostis (αρσ.) (= εχθρός), sedes, sedis (θηλ.) (= κάθισμα)
Singularis
| |||||
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
victor
victor -is victor -i victor -em victor victor -e |
miles
milit -is milit -i milit -em miles milit -e |
urbs
urb -is urb -i urb -em urbs urb -e |
hostis
hostis hosti hostem hostis hoste |
sedes
sedis sedi sedem sedes sede |
Pluralis
| |||||
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
victor -es
victor -um victor -ibus victor -es victor -es victor -ibus |
milit -es
milit -um milit -ibus milit -es milit -es milit -ibus |
urb -es
urb -ium urb -ibus urb -es urb -es urb -ibus |
hostes
hostium hostibus hostes hostes hostibus |
sedes
sedum sedibus sedes sedes sedibus |
Ουδέτερα
corpus, corporis (= σώμα), nomen, nominis (= όνομα)
Singularis
|
Pluralis
| |||
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
corpus
corpor -is corpor -i corpus corpus corpor -e |
nomen
nomin -is nomin -i nomen nomen nomin -e |
corpor -a
corpor -um corpor -ibus corpor -a corpor -a corpor -ibus |
nomin -a
nomin -um nomin -ibus nomin -a nomin -a nomin -ibus |
Παρατηρήσεις
1. Γενική πληθυντικού σε -ium:
α) Τα ισοσύλλαβα:. hostis, -is γεν. πλ. hostium, finis, -is γεν. πλ. finium.
β) Τα ουσιαστικά που το θέμα τους λήγει σε δύο τουλάχιστον σύμφωνα:. urbs, -is γεν. πλ. urbium, nox, noctis γεν. πλ. noctium
2. Γενική πληθυντικού σε -um και -ium:
civitas (γεν. πληθ. civitatum/civitatium), aetas (γεν. πληθ. aetatum/aetatium) locuples (γεν. πληθ.locupletum / locupletium).
3. Aφαιρετική ενικού και σε -e και σε –i :
avis (= πουλί), unguis (= νύχι), navis (= πλοίο), locuples (= πλούσιος), adulescens (=νεαρός), sapiens (= σοφός), rete (= δίχτυ).
4. Aιτιατική πληθυντικού σε –es και -is :
όσα αρσενικά ή θηλυκά σχηματίζουν την γενική του πληθυντικού σε -ium:
hostis, hostis γεν. πλ. hostium, αιτ. πλ. hostes/hostis, nox, noctis γεν. πλ. noctium, αιτ. πλ. noctes/noctis
hostis, hostis γεν. πλ. hostium, αιτ. πλ. hostes/hostis, nox, noctis γεν. πλ. noctium, αιτ. πλ. noctes/noctis
5. Τα ουδέτερα σε -e, -al, -ar σχηματίζουν:
α) γενική πληθυντικού σε – ium
β) αφαιρετική ενικού σε –i
γ) ονομαστική-αιτιατική-κλητική πληθυντικού σε – ia
6. Χωρίς πληθυντικό: τα κύρια και το lac- lactis.
7. Χωρίς ενικό: moenia- ium
ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΤΡΙΤΗΣ ΚΛΙΣΗΣ
| |||
α) Γενική πληθυντικού
-um (αντί -ium)
|
1
|
pater, patris (ΑΡΣ) = πατέρας
|
patrum
|
2
|
mater, matris (ΘΗΛ) = μητέρα
|
matrum
| |
3
|
frater, fratris (ΑΡΣ) = αδελφός
|
fratrum
| |
4
|
canis, canis (ΑΡΣ) = σκύλος
|
canum
| |
5
|
iuvenis,iuvenis (ΑΡΣ) =νέος
|
iuvenum
| |
6
|
suboles, subolis (ΑΡΣ) = απόγονοι
|
subolum
| |
7
|
senex, senis (ΑΡΣ) = γέροντας
|
senum
| |
8
|
sedes, sedis (ΘΗΛ) = κάθισμα
|
sedum (ενίοτε sedium)
| |
β) Γενική πληθυντικού
-ium (αντί -um)
|
1
|
dos, dotis (ΘΗΛ) =προίκα
|
dotium
|
2
|
Samnis, Samnitis (ΑΡΣ)= Σαμνίτης
|
Samnitium
| |
3
|
penates (ΑΡΣ)= πατρογονικοί θεοί
|
penatium
| |
γ) Γενική πληθυντικού
-ium και -um
|
1
|
laus, laudis (ΘΗΛ)= έπαινος
|
laud(i)um
|
2
|
virtus, virtutis (ΘΗΛ)= αρετή
|
virtut(i)um
| |
3
|
mensis, mensis (ΑΡΣ)= μήνας
|
mens(i)um
| |
4
|
caedes, caedis (ΘΗΛ)= σφαγή
|
caed(i)um
| |
5
|
clades, cladis (ΘΗΛ)= καταστροφή
|
clad(i)um
| |
6
|
aetas, aetatis (ΘΗΛ)= ηλικία
|
aetat(i)um
| |
7
|
aequitas, aequitatis (ΘΗΛ)= ισότητα
|
aequitat(i)um
| |
8
|
civitas, civitatis (ΘΗΛ)= πολιτεία
|
civitat(i)um
| |
9
|
dignitas, dignitatis (ΘΗΛ)= κύρος
|
dignitat(i)um
| |
10
11
|
honestas, honestatis (ΘΗΛ)=τιμή
frugalitas, frugalitatis (ΘΗΛ) =ολιγάρκεια
|
honestat(i)um
frugalitat(i)um
| |
12
|
vetustas, vetustatis (ΘΗΛ)=αρχαιότητα
|
vetustat(i)um
| |
13
|
utilitas, utilitatis (ΘΗΛ)= χρησιμότητα
|
utilitat(i)um
| |
14
|
locuples, locupletis (ΑΡΣ)= πλούσιος
|
locuplet(i)um
| |
15
|
adulescens, adulescentis (ΑΡΣ)= νεαρός
|
adulescent(i)um
| |
16
|
ius, iuris (ΟΥΔ)= το δίκαιο
|
iur(i)um
| |
δ) Αιτιατική ενικού -im (αντί -em) και αφαιρετική ενικού -i (αντί -e)
|
1
|
turris, turris (ΘΗΛ)= πύργος
|
turrim, turri
|
2
|
Tiberis, Tiberis (ΑΡΣ)= Τίβερης
|
Tiberim, Tiberi
| |
3
|
Neapolis, Neapolis (ΘΗΛ)= Νεάπολη
|
Neapolim, Neapoli
| |
4
|
vis (ΘΗΛ)= η δύναμη
|
vim, vi
| |
δ) Αφαιρετική ενικού
-i και -e
|
1
|
rete, retis (ΟΥΔ)= δίχτυ
|
rete και reti
|
2
|
civis, civis (ΑΡΣ)= πολίτης
|
cive και civi
| |
3
|
navis, navis (ΘΗΛ)= πλοίο
|
nave και navi
| |
4
|
avis, avis (ΘΗΛ)= πουλί
|
ave και avi
| |
5
|
unguis, unguis (ΑΡΣ)= νύχι
|
ungue και ungui
| |
6
|
locuples, locupletis (ΑΡΣ)= πλούσιος
|
locuplete και locupleti
| |
12
|
adulescens, adulescentis (ΑΡΣ)= νεαρός
|
adulescente και -i
| |
Ανώμαλα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης
vis (θηλ.) (= δύναμη), senex (αρσ.) (= γέροντας) bos (αρσ. ή θηλ) (=το βόδι) caro (θηλ,) (=το κρέας)
Singularis
|
Pluralis
| |||||||
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc.Abl. |
vis
- - vim - vi |
senex
senis seni senem senex sene |
vires
virium viribus vires/ -is vires viribus |
senes
senum senibus senes senes senibus | ||||
ΟΝ
|
bos
|
caro
| ||||||
ΓΕΝ
|
bov-is
|
carn-is
| ||||||
ΔΟΤ
|
bov-i
|
carn-i
| ||||||
ΑΙΤ
|
bov-em
|
carn-em
| ||||||
ΚΛΗΤ
|
bos
|
caro
| ||||||
ΑΦ
|
bov-e
|
carn-e
| ||||||
ΟΝ
|
bov-es
|
carn-es
| ||||||
ΓΕΝ
|
bov-um και boum
|
carn-ium
| ||||||
ΔΟΤ
|
bobus και bubus
|
carn-ibus
| ||||||
ΑΙΤ
|
bov-es
|
carn-es και carnis
| ||||||
ΚΛΗΤ
|
bov-es
|
carn-es
| ||||||
ΑΦ
|
bobus και bubus
|
carn-ibus
| ||||||
Δ΄ ΚΛΙΣΗ
Περιλαμβάνει ονόματα αρσενικά σε -us (γεν. -us). Θηλυκά είναι μόνο τα ficus (= συκιά, σύκο), domus (= οικία), manus (χέρι)
Παράδειγμα (vultus -us = πρόσωπο)
Singularis
|
Pluralis
| ||
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
vultus
vultus vultui vultum vultus vultu |
vultus
vultuum vultibus vultus vultus vultibus | |
Παρατηρήσεις
1. Το ουσιαστικό domus σχηματίζει μερικούς τύπους με καταλήξεις της β΄ κλίσης:
Singularis
|
Pluralis
| |
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
domus
domus και domi domui domum domus domo |
domus
domuum και domorum domibus domos domus domibus |
Οι τύποι με έντονα γράμματα χρησιμοποιούνται επιρρηματικά:
domi = στο σπίτι: στάση σε τόπο
domum = προς το σπίτι: κίνηση σε τόπο
domo = από το σπίτι: κίνηση από τόπο
2. Το ficus κλίνεται και σύμφωνα με τη β΄ κλίση. Από την δ΄ κλίση έχει μόνο τους τύπους που λήγουν σε -us και -u:
Singularis Pluralis
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
ficus
fici / ficus fico ficum fice / ficus fico / ficu |
fici / ficus
ficorum ficis ficos / ficus fici / ficus ficis |
Ε΄ ΚΛΙΣΗ
Περιλαμβάνει ονόματα αρσενικά και θηλυκά σε -es (γεν. -ei).
Tο μόνο αρσενικό είναι το dies (= ημέρα).
Παραδείγματα
res, rei (= πράγμα), dies, diei (= ημέρα), acies, aciei (= παράταξη)
Singularis
|
Pluralis
| |||||
Nom.
Gen. Dat. Acc. Voc. Abl. |
res
rei rei rem res re |
dies
diei diei diem dies die |
acies
aciei aciei aciem acies acie |
res
rerum rebus res res rebus |
dies
dierum diebus dies dies diebus |
acies
-- -- acies acies -- |
Παρατηρήσεις
1. Πλήρη πληθυντικό από τα ονόματα της ε΄ κλίσης έχουν μόνο το res και το dies.
2. Τα acies (=παράταξη), facies (=πρόσωπο), species (=όψη), spes (=ελπίδα) και effigies (=εικόνα) έχουν πλήρη ενικό και στον πληθυντικό μόνο ονομαστική, αιτιατική και κλητική (τις πτώσεις που λήγουν σε -es).
ΟΝΟΜΑΤΑ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
Α΄ ΚΛΙΣΗ
| ||||||
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
|
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
|
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
| ||||
ΟΝ
|
Nymph-a / Nymph-e
|
Aene-as
|
Pers-a / Pers-es
| |||
ΓΕΝ
|
Nymph-ae / Nymph-es
|
Aene-ae
|
Pers-ae
| |||
ΔΟΤ
|
Nymph-ae
|
Aene-ae
|
Pers-ae
| |||
ΑΙΤ
|
Nymph-am / Nymph-en
|
Aene-am / Aene-an
|
Pers-am / Pers-en
| |||
ΚΛΗΤ
|
Nymph-a / Nymph-e
|
Aene-a
|
Pers-a / Pers-e
| |||
ΑΦ
|
Nymph-a / Nymph-e
|
Aene-a
|
Pers-a / Pers-e
| |||
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
|
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
| |||||
ΟΝ
|
Nymph-ae
|
Cassiop-e
| ||||
ΓΕΝ
|
Nymph-arum
|
Cassiop-es
| ||||
ΔΟΤ
|
Nymph-is
|
Cassiop-ae
| ||||
ΑΙΤ
|
Nymph-as
|
Cassiop-en
| ||||
ΚΛΗΤ
|
Nymph-ae
|
Cassiop-e
| ||||
ΑΦ
|
Nymph-is
|
Cassiop-e
| ||||
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
|
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
| |||||
ΟΝ
|
Andromed-a / Andromed-e
|
Anchis-es
| ||||
ΓΕΝ
|
Andromed-ae / Andromed-es
|
Anchis-ae
| ||||
ΔΟΤ
|
Andromed-ae
|
Anchis-ae
| ||||
ΑΙΤ
|
Andromed-am/ Andromed-an / Andromed-en
|
Anchis-am / Anchis-en
| ||||
ΚΛΗΤ
|
Andromed-a / Andromed-e
|
Anchis-a / Anchis-e
| ||||
ΑΦ
|
Andromed-a / Andromed-e
|
Anchis-a
| ||||
Β΄ ΚΛΙΣΗ
| ||||||
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
|
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
| |||||
ΟΝ
|
Perse-us
|
Cephe-us
| ||||
ΓΕΝ
|
Perse-i / Perse-os
|
Cephe-i / Cephe-os
| ||||
ΔΟΤ
|
Perse-o
|
Cephe-o
| ||||
ΑΙΤ
|
Perse-um / Perse-a
|
Cephe-um / Cephe-a
| ||||
ΚΛΗΤ
|
Perse-u
|
Cephe-u
| ||||
ΑΦ
|
Perse-o
|
Cephe-o
| ||||
Γ΄ ΚΛΙΣΗ
| ||||||
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
|
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
| |||||
ΟΝ
|
Dido
|
Geryon / Geryon-es
| ||||
ΓΕΝ
|
Didon-is / Did-us
|
Geryonis / Geryon-ae
| ||||
ΔΟΤ
|
Didon-i / Did-o
|
Geryoni / Geryon-ae
| ||||
ΑΙΤ
|
Didon-em / Did-o
|
Geryonem / Geryonen
| ||||
ΚΛΗΤ
|
Dido
|
Geryon / Geryon-e
| ||||
ΑΦ
|
Didon-e
|
Geryone
| ||||
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
|
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
| |||||
ΟΝ
|
Hercul-es
|
Plato / Platon
| ||||
ΓΕΝ
|
Hercul-is / Hercul-i
|
Platon-is
| ||||
ΔΟΤ
|
Hercul-i
|
Platon-i
| ||||
ΑΙΤ
|
Hercul-em / Hercul-en
|
Platon-em / Platon-a
| ||||
ΚΛΗΤ
|
Hercul-e / Hercl-e
|
Plato / Platon
| ||||
ΑΦ
|
Hercul-e
|
Platon-e
| ||||
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕ ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΑ
|
§ Ελληνικά ονόματα, όπως Aeneas, Cassiope, Plato κλπ σχηματίζουν κάποιες πτώσεις κατά την ελληνική τους κλίση (βλέπε σχετικό πίνακα)
|
ΕΤΕΡΟΓΕΝΗ (δύο γένη)
|
§ caelum, -i (ΟΥΔ, β΄, ουρανός), πληθ. : caeli, -orum (ΑΡΣ, β΄)
§ locus, -i (AΡΣ, β΄, τόπος), πληθ. loca, -orum (ΟΥΔ, τόποι) και loci, orum (AΡΣ, χωρία βιβλίου)
|
ΕΤΕΡΟΚΛΙΤΑ (δύο ή και τρεις κλίσεις)
|
§ ficus, -i (ΘΗΛ, β΄, συκιά, από τη δ΄κλ.όσες πτώσεις λήγουν σε -us και -u )
§ elephas, antis (ΑΡΣ, γ΄, ελέφαντας) και elephantus, -i (β΄)
§ plebs, -bis (ΘΗΛ, γ΄, λαός, πληβείοι) και plebes, -ei (ε΄)
§ luxuria, -ae (ΘΗΛ, α΄, τρυφή) και luxuries, -ei (ε΄)
§ materia, -ae (ΘΗΛ, α΄, ύλη) και materies, -ei (ε΄)
§ domus, -us (ΑΡΣ, δ΄, οίκος, αλλά και πτώσεις από τη β΄κλ, βλ.πίνακα β΄ κλίσης)
§ vesper, -i (ΑΡΣ, β΄, εσπέρα και από γ΄κλ.γεν.και αφ.εν.) και vespera, -ae (ΘΗΛ, α΄)
|
ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟ ΑΡΙΘΜΟ
|
§ Τα κύρια ονόματα, όπως : Cicero, Catilina, Antonius
§ Τα ονόματα αφηρημένων εννοιών, όπως : iustitia (δικαιοσύνη), senecta (γηρατειά) (Έχουν για έμφαση ή για να δηλώσουμε είδη της έννοιας-στην κλίση βάζουμε και πληθυντικό)
§ Τα περιληπτικά ονόματα, όπως : plebs (λαός, πληβείοι)
§ Τα ονόματα ύλης, όπως : aurum (χρυσός), lac (γάλα).( Έχουν όταν δηλώνουν σύνολο πραγμάτων από την ύλη αυτή -όταν τα κλίνουμε βάζουμε και πληθυντικό)
§ Τα ονόματα φυσικών σωμάτων ή φαινομένων, όπως : luna (σελήνη), vesper (εσπέρα)
|
ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΕΝΙΚΟ ΑΡΙΘΜΌ
|
§ Τα ονόματα λαών (έχουν ενικό σαν επίθετα), όπως : Galli, Romani, Lemovices.
§ Τα ονόματα κάποιων πόλεων, όπως : Athenae.
§ Τα ονόματα οροσειρών, όπως : Alpes
|
§ arma, -orum (ΟΥΔ, β΄, όπλα)
§ divitiae, -arum (ΘΗΛ, α΄, πλούτος)
§ moenia, -ium (ΟΥΔ, γ΄, τείχη)
§ tenebrae, -arum (ΘΗΛ, α΄, σκοτάδι)
§ insidiae, -arum (ΘΗΛ, α΄, ενέδρα)
§ liberi, -orum (ΑΡΣ, β΄, τέκνα)
§ fores, -ium (ΘΗΛ, γ΄, πόρτα δίφυλλη) (σπάνιος ο ενικός foris, -is)
§ hiberna, -orum (ΟΥΔ, β΄, χειμερινό στρατόπεδο)
§ penates, -ium (ΑΡΣ, γ΄, πατρογονικοί θεοί)
| |
ΕΧΟΥΝ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟ ΑΛΛΑ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ (όταν τα κλίνουμε βάζουμε και πληθυντικό, αλλά σημειώνουμε την άλλη σημασία)
|
§ auxilium, -ii/ -i (ΟΥΔ, β΄, βοήθεια) auxilia, -orum (επικουρικό στράτευμα)
§ castrum, -i (ΟΥΔ, β΄,φρούριο) castra, -orum (στρατόπεδο)
§ copia, -ae (ΘΗΛ, α΄, αφθονία) copiae, -arum (στρατεύματα)
§ littera, -ae (ΘΗΛ, α΄, γράμμα του αλφαβήτου) litterae, -arum (επιστολή, λογοτεχνία)
§ opera, -ae (ΘΗΛ, α΄, κόπος) operae, -arum (εργάτες)
§ (ops), opis (ΘΗΛ, γ΄, βοήθεια) opes, opium (δυνάμεις)
§ finis, -is (ΘΗΛ, γ΄, όριο, τέλος) fines, ium (σύνορα)
§ pars, -rtis (ΘΗΛ, γ΄, μέρος) partes, -ium (πολιτικό κόμμα)
§ supplicium, -ii / -i (ΟΥΔ, β΄,τιμωρία) supplicia, -orum (λατρεία)
§ pugillaris, -is (ΘΗΛ, γ΄, πλίθρα) pugillares, -ium (πλάκες αλειμμένες με κερί)
§ cera, -ae (ΘΗΛ, α΄, κερί) cerae, -arum (πλάκες αλειμμένες με κερί)
§ stipendium, -ii / -i (ΟΥΔ, β΄,μισθός) stipendia, -orum (στρατιωτική θητεία)
§ exilium, -ii / -i (ΟΥΔ, β΄,εξορία) exilia, -orum (εξόριστοι)
§ mos, moris (ΑΡΣ, γ΄, συνήθεια, έθιμο) mores, -um (ήθη, θεσμοί)
§ carcer, -eris (ΑΡΣ, γ΄, φυλακή) carceres, -um (βαλβίδα)
§ frumentum, -i (ΟΥΔ, β΄,δημητριακά) frumenta, -orum (γεννήματα)
§ murus, -i (ΑΡΣ΄,β΄, ο τοίχος) mura, -orum (τα τείχη)
|
ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΠΟΙΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ
|
§ Οι αφαιρετικές iussu (κατά διαταγή), iniussu (παρά τη διαταγή), natu (κατά την ηλικία) ανήκουν σε ουσιαστικά δ΄κλίσης χωρίς άλλες πτώσεις
§ Το όνομα (ops), opis (ΘΗΛ, γ΄, βοήθεια) δεν έχει ονομαστική και κλητική ενικού.
§ Το όνομα vis (ΘΗΛ, δύναμη) βλ.πίνακα ανωμάλων γ΄κλ.
§ Τα ονόματα της ε΄κλίσης εκτός των dies (ΑΡΣ, ημέρα) και res (ΘΗΛ, πράγμα)
|