ΠΩΣ ΕΝΑ ΣΥΚΟ ΣΤΑΘΗΚΕ ΑΦΟΡΜΗ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΕΙ Η ΚΑΡΧΗΔΟΝΑ
Cato attulit quodam die in curiam ficum
praecocem ex Carthagine ostendensque patribus «Interrogo vos» inquit «quando
hanc ficum decerptam esse putētis ex arbore». Cum omnes recentem esse
dixissent, «Atqui ante tertium diem» inquit «scitōte decerptam esse Carthagine.
Tam prope a muris habēmus hostem! Itaque cavēte periculum, tutamini patriam.
Opibus urbis nolīte confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite.
Neminem credideritis patriae consultūrum esse, nisi vos ipsi patriae
consulueritis. Mementōte rem publicam in extrēmo discrimine quondam fuisse!»
Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthāgo delēta est.
Κείμενο Νεοελληνική
Μετάφραση
|
Cato attulit quodam die in curiam
ficum praecocem ex Carthagine
ostendensque patribus
«Interrogo vos» inquit «quando hanc
ficum decerptam esse putētis ex arbore».
Cum omnes recentem esse dixissent,
«Atqui ante tertium diem» inquit
«scitōte decerptam esse Carthagine.
Tam prope a muris habēmus hostem!
Itaque cavēte periculum,
tutamini patriam.
Opibus urbis nolīte confidere.
Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite.
Neminem credideritis patriae consultūrum
esse,
nisi vos ipsi patriae consulueritis.
Mementōte rem publicam in extrēmo
discrimine quondam fuisse!»
Statimque sumptum est Punicum bellum
tertium,
quo Carthāgo delēta est.
|
Κάποια
μέρα ο Κάτωνας έφερε στο βουλευτήριο
ένα
πρώιμο σύκο από την Καρχηδόνα
και
δείχνοντας το στους Συγκλητικούς
είπε
«Σας ρωτώ πότε νομίζετε ότι κόπηκε αυτό το σύκο από το δέντρο».
Όταν
όλοι είπαν ότι ήταν φρέσκο,
είπε
«Κι όμως, να ξέρετε ότι κόπηκε στην Καρχηδόνα πριν από τρεις μέρες.
Τόσο
κοντά στα τείχη έχουμε τον εχθρό! Φυλαχτείτε, λοιπόν, από τον κίνδυνο,
προστατεύστε
την πατρίδα.
Μη
στηρίζεστε στις δυνάμεις της πόλης.
Να
αποβάλετε την αυτοπεποίθηση, που είναι υπερβολική σε εσάς.
Μη
πιστέψετε πως θα φροντίσει κανείς για την πατρίδα,
αν
δεν φροντίσετε εσείς οι ίδιοι για την πατρίδα. Να θυμάστε ότι η πολιτεία
βρέθηκε κάποτε στον έσχατο κίνδυνο!»
Και
αμέσως άρχισε ο τρίτος Καρχηδονιακός πόλεμος,
κατά τη διάρκεια
του οποίου η Καρχηδόνα καταστράφηκε.
|
Γραμματική αναγνώριση
Cato: ονομαστική
ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Cato
-onis = Κάτωνας → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
attulit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ανώμαλου ρήματος affero, attuli, allatum, afferre = φέρνω (κάπου) → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: affer
quodam: αφαιρετική ενικού, αρσενικό, της αόριστης επιθετικής αντωνυμίας quidam, quaedam, quoddam = κάποιος, -α, -ο
die: αφαιρετική ενικού, αρσενικό, ε’ κλίση, του ουσιαστικού dies -ei = μέρα
in: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = σε
curiam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού curia -ae = βουλευτήριο, κτήριο της Συγκλήτου
ficum: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β’ ή δ’ κλίση, του ουσιαστικού ficus -i ή ficus -us = σύκο → κλίνεται σύμφωνα με τη β’ κλίση και επιπλέον δανείζεται από την δ’ κλίση όσους τύπους λήγουν σε -us και -u
praecocem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του μονοκατάληκτου επιθέτου praecox, praecox, praecox (-ocis)
ex: πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = από
Carthagine: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Carthago -inis = Καρχηδόνα → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
ostendens: ονομαστική ενικού, αρσενικό, μετοχή ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος ostendo, ostendi, ostentum ή ostensum, ostendĕre 3 = δείχνω
-que: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και → χρησιμοποιείται ως εγκλιτική λέξη
patribus: δοτική πληθυντικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού pater –tris = πατέρας (στον ενικό), Συγκλητικοί (στον πληθυντικό) (ετερόσημο) → γενική πληθυντικού: patrum
interrogo: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος interrogo, interrogavi, interrogatum, interrogāre 1= ρωτώ
vos: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικό, β’ πρόσωπο, της προσωπικής αντωνυμίας = εσάς
inquit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ελλειπτικού ρήματος inquam = λέω
quando: ερωτηματικό χρονικό επίρρημα = πότε
hanc: αιτιατική ενικού, θηλυκό, της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό
ficum: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β’ ή δ’ κλίση, του ουσιαστικού ficus –i ή ficus -us = σύκο → κλίνεται σύμφωνα με τη β’ κλίση και επιπλέον δανείζεται από την δ’ κλίση όσους τύπους λήγουν σε -us και –u
decerptam esse: απαρέμφατο παθητικού παρακειμένου, του ρήματος decerpo, decerpsi, decerptum, decerpĕre 3 = κόβω
putetis: β’ πληθυντικό, υποτακτική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος puto, putavi, putatum, putāre 1 = νομίζω
ex: πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = από
arbore: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού arbor –oris = δέντρο
cum: χρονικός σύνδεσμος (ο cum ο ιστορικός-διηγηματικός) = όταν
omnes: ονομαστική πληθυντικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του επιθέτου omnis, -is, -e = όλος, -η, -ο → δεν σχηματίζει παραθετικά
recentem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του μονοκατάληκτου επιθέτου recens (-ntis), recens, recens = φρέσκος, -ια, -ο → Παραθετικά: recentior, -ior, -ius, recentissimus, -a, -um
esse: απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος sum, fui, –, esse = είμαι
dixissent: γ’ πληθυντικό, υποτακτική ενεργητικού υπερσυντελίκου, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic
Atqui: αντιθετικός σύνδεσμος = και όμως
ante: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = πριν
tertium: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του τακτικού αριθμητικού tertius, -a, -um = τρίτος, -η, -ο → δεν σχηματίζει κλητική
diem: αιτιατική ενικού, αρσενικό, ε’ κλίση, του ουσιαστικού dies –ei = μέρα
inquit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ελλειπτικού ρήματος inquam = λέω
scitote: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος scio, sci(v)i, scitum, scire 4 = μαθαίνω →σχηματίζει προστακτική ενεστώτα από τους αντίστοιχους τύπους της προστακτικής μέλλοντα: scito, scitote.
decerptam esse: απαρέμφατο παθητικού παρακειμένου, του ρήματος decerpo ,decerpsi, decerptum, decerpĕre 3 = κόβω
Carthagine: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Carthago –inis = Καρχηδόνα → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
Tam: ποσοτικό επίρρημα = τόσο
prope: τοπικό επίρρημα = κοντά → Παραθετικά: propius, proxime
a (ή ab): πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = από
muris: αφαιρετική πληθυντικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού murus –i = (ο) τοίχος, το τείχος (συνηθέστερα συναντάται στον πληθυντικό)
habemus: α’ πληθυντικό, οριστική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος habeo, habui, habitum, habēre 2 = έχω
hostem: αιτιατική ενικού, αρσενικό και θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού hostis –is = εχθρός
itaque: συμπερασματικός σύνδεσμος = επομένως, λοιπόν
cavete: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος caveo, cavi, cautum, cavēre 2 = προσέχω, φυλάγομαι
periculum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού periculum –i = κίνδυνος
tutamini: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεστώτα, του ρήματος tutor, tutatus sum, tutāri αποθετικό 1 = προστατεύω
patriam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού patria –ae = πατρίδα
opibus: αφαιρετική πληθυντικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού opes -um = δυνάμεις → στον ενικό απαντούν οι τύποι: (ops), opis, –, opem, -, ope = βοήθεια (ετερόσημο)
urbis: γενική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού urbs -is = πόλη
nolite: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεργητικού ενεστώτα, του ανώμαλου ρήματος nolo, nolui, - , nolle = δεν θέλω
confidĕre: απαρέμφατο ενεστώτα, του ρήματος confido, confisus sum, confidĕre 3 (ημιαποθετικό) = εμπιστεύομαι
Fiduciam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού fiducia –ae = εμπιστοσύνη → ως αφηρημένη έννοια δεν διαθέτει πληθυντικό
quae: ονομαστική ενικού, θηλυκό, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
nimia: ονομαστική ενικού, θηλυκό, β’ κλίση, του επιθέτου nimius, –a, –um = υπερβολικός, -ή, -ό → σχηματίζει περιφραστικά παραθετικά: magis nimius, -am, -um, maxime nimius, -a, -um
vobis: δοτική πληθυντικού, αρσενικό, β’ πρόσωπο, της προσωπικής αντωνυμίας = σ’ εσάς
est: γ’ ενικό, οριστική ενεστώτα, του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι, υπάρχω
deponite: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος depono, deposui, depositum ,deponĕre 3 = αποβάλλω
Neminem: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της αόριστης ουσιαστικής αντωνυμίας nemo, nemo, nihil (nil)
credideritis: β’ πληθυντικό, υποτακτική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος credo, credidi, creditum, credĕre 3 = πιστεύω
patriae: δοτική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού patria –ae = πατρίδα
consulturum esse: απαρέμφατο ενεργητικού μέλλοντα, του ρήματος consulo, consului, consultum, consulĕre 3 = φροντίζω
nisi: υποθετικός αποφατικός σύνδεσμος = αν δεν
vos: ονομαστική πληθυντικού, αρσενικό, β’ πρόσωπο, της προσωπικής αντωνυμίας = εσείς
ipsi: ονομαστική πληθυντικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας ipse, ipsa, ipsum = ίδιος, -α, -ο
patriae: δοτική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού patria –ae = πατρίδα
consulueritis: β’ πληθυντικό, υποτακτική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος consulo, consului, consultum, consulĕre 3 = φροντίζω
mementote: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεργητικού μέλλοντα με σημασία ενεστώτα, του ελλειπτικού ρήματος memini – meminisse = θυμάμαι
rem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, ε’ κλίση, του ουσιαστικού res, rei = πράγμα
publicam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β’ κλίση, του επιθέτου publicus, –a, –um = δημόσιος → δεν σχηματίζει παραθετικά
rem publicam: όλο μαζί αποτελεί σύνθετο ουσιαστικό = πολιτεία → δεν σχηματίζει πληθυντικό
in: πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = σε
extremο: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του επιθέτου extremus, -a, -um = έσχατος, -η, -ο. Αποτελεί υπερθετικό βαθμό του επιθέτου exterus, -a, -um → Παραθετικά: exterior, -ior, -ius, extremus, -a, -um/ extimus, -a, -um.
discrimine: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, γ’ κλίση, του ουσιαστικού discrimen –inis = κίνδυνος
quondam: χρονικό επίρρημα = κάποτε
fuisse: απαρέμφατο παρακειμένου, του ρήματος sum, – fui, -, esse = είμαι, υπάρχω, βρίσκομαι
Statim: χρονικό επίρρημα = αμέσως
-que: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και → χρησιμοποιείται ως εγκλιτική λέξη
sumptum est: γ’ ενικό, οριστική παθητικού παρακειμένου, του ρήματος sumo, sumpsi, sumptum, sumĕre 3 = αρχίζω
Punicum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του επιθέτου Punicus, –a, –um = Καρχηδονιακός → δεν σχηματίζει παραθετικά
bellum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού bellum –i = πόλεμος
tertium: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του τακτικού αριθμητικού tertius, –a, –um = τρίτος, -η, -ο → δεν σχηματίζει κλητική
quo: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
Carthago: ονομαστική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Carthago –inis = Καρχηδόνα → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
deleta est: γ’ ενικό, οριστική παθητικού παρακειμένου, του ρήματος deleo, delevi, deletum, delēre 2 = καταστρέφω
attulit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ανώμαλου ρήματος affero, attuli, allatum, afferre = φέρνω (κάπου) → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: affer
quodam: αφαιρετική ενικού, αρσενικό, της αόριστης επιθετικής αντωνυμίας quidam, quaedam, quoddam = κάποιος, -α, -ο
die: αφαιρετική ενικού, αρσενικό, ε’ κλίση, του ουσιαστικού dies -ei = μέρα
in: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = σε
curiam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού curia -ae = βουλευτήριο, κτήριο της Συγκλήτου
ficum: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β’ ή δ’ κλίση, του ουσιαστικού ficus -i ή ficus -us = σύκο → κλίνεται σύμφωνα με τη β’ κλίση και επιπλέον δανείζεται από την δ’ κλίση όσους τύπους λήγουν σε -us και -u
praecocem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του μονοκατάληκτου επιθέτου praecox, praecox, praecox (-ocis)
ex: πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = από
Carthagine: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Carthago -inis = Καρχηδόνα → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
ostendens: ονομαστική ενικού, αρσενικό, μετοχή ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος ostendo, ostendi, ostentum ή ostensum, ostendĕre 3 = δείχνω
-que: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και → χρησιμοποιείται ως εγκλιτική λέξη
patribus: δοτική πληθυντικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού pater –tris = πατέρας (στον ενικό), Συγκλητικοί (στον πληθυντικό) (ετερόσημο) → γενική πληθυντικού: patrum
interrogo: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος interrogo, interrogavi, interrogatum, interrogāre 1= ρωτώ
vos: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικό, β’ πρόσωπο, της προσωπικής αντωνυμίας = εσάς
inquit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ελλειπτικού ρήματος inquam = λέω
quando: ερωτηματικό χρονικό επίρρημα = πότε
hanc: αιτιατική ενικού, θηλυκό, της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό
ficum: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β’ ή δ’ κλίση, του ουσιαστικού ficus –i ή ficus -us = σύκο → κλίνεται σύμφωνα με τη β’ κλίση και επιπλέον δανείζεται από την δ’ κλίση όσους τύπους λήγουν σε -us και –u
decerptam esse: απαρέμφατο παθητικού παρακειμένου, του ρήματος decerpo, decerpsi, decerptum, decerpĕre 3 = κόβω
putetis: β’ πληθυντικό, υποτακτική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος puto, putavi, putatum, putāre 1 = νομίζω
ex: πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = από
arbore: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού arbor –oris = δέντρο
cum: χρονικός σύνδεσμος (ο cum ο ιστορικός-διηγηματικός) = όταν
omnes: ονομαστική πληθυντικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του επιθέτου omnis, -is, -e = όλος, -η, -ο → δεν σχηματίζει παραθετικά
recentem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του μονοκατάληκτου επιθέτου recens (-ntis), recens, recens = φρέσκος, -ια, -ο → Παραθετικά: recentior, -ior, -ius, recentissimus, -a, -um
esse: απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος sum, fui, –, esse = είμαι
dixissent: γ’ πληθυντικό, υποτακτική ενεργητικού υπερσυντελίκου, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic
Atqui: αντιθετικός σύνδεσμος = και όμως
ante: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = πριν
tertium: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του τακτικού αριθμητικού tertius, -a, -um = τρίτος, -η, -ο → δεν σχηματίζει κλητική
diem: αιτιατική ενικού, αρσενικό, ε’ κλίση, του ουσιαστικού dies –ei = μέρα
inquit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ελλειπτικού ρήματος inquam = λέω
scitote: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος scio, sci(v)i, scitum, scire 4 = μαθαίνω →σχηματίζει προστακτική ενεστώτα από τους αντίστοιχους τύπους της προστακτικής μέλλοντα: scito, scitote.
decerptam esse: απαρέμφατο παθητικού παρακειμένου, του ρήματος decerpo ,decerpsi, decerptum, decerpĕre 3 = κόβω
Carthagine: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Carthago –inis = Καρχηδόνα → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
Tam: ποσοτικό επίρρημα = τόσο
prope: τοπικό επίρρημα = κοντά → Παραθετικά: propius, proxime
a (ή ab): πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = από
muris: αφαιρετική πληθυντικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού murus –i = (ο) τοίχος, το τείχος (συνηθέστερα συναντάται στον πληθυντικό)
habemus: α’ πληθυντικό, οριστική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος habeo, habui, habitum, habēre 2 = έχω
hostem: αιτιατική ενικού, αρσενικό και θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού hostis –is = εχθρός
itaque: συμπερασματικός σύνδεσμος = επομένως, λοιπόν
cavete: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος caveo, cavi, cautum, cavēre 2 = προσέχω, φυλάγομαι
periculum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού periculum –i = κίνδυνος
tutamini: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεστώτα, του ρήματος tutor, tutatus sum, tutāri αποθετικό 1 = προστατεύω
patriam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού patria –ae = πατρίδα
opibus: αφαιρετική πληθυντικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού opes -um = δυνάμεις → στον ενικό απαντούν οι τύποι: (ops), opis, –, opem, -, ope = βοήθεια (ετερόσημο)
urbis: γενική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού urbs -is = πόλη
nolite: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεργητικού ενεστώτα, του ανώμαλου ρήματος nolo, nolui, - , nolle = δεν θέλω
confidĕre: απαρέμφατο ενεστώτα, του ρήματος confido, confisus sum, confidĕre 3 (ημιαποθετικό) = εμπιστεύομαι
Fiduciam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού fiducia –ae = εμπιστοσύνη → ως αφηρημένη έννοια δεν διαθέτει πληθυντικό
quae: ονομαστική ενικού, θηλυκό, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
nimia: ονομαστική ενικού, θηλυκό, β’ κλίση, του επιθέτου nimius, –a, –um = υπερβολικός, -ή, -ό → σχηματίζει περιφραστικά παραθετικά: magis nimius, -am, -um, maxime nimius, -a, -um
vobis: δοτική πληθυντικού, αρσενικό, β’ πρόσωπο, της προσωπικής αντωνυμίας = σ’ εσάς
est: γ’ ενικό, οριστική ενεστώτα, του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι, υπάρχω
deponite: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος depono, deposui, depositum ,deponĕre 3 = αποβάλλω
Neminem: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της αόριστης ουσιαστικής αντωνυμίας nemo, nemo, nihil (nil)
credideritis: β’ πληθυντικό, υποτακτική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος credo, credidi, creditum, credĕre 3 = πιστεύω
patriae: δοτική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού patria –ae = πατρίδα
consulturum esse: απαρέμφατο ενεργητικού μέλλοντα, του ρήματος consulo, consului, consultum, consulĕre 3 = φροντίζω
nisi: υποθετικός αποφατικός σύνδεσμος = αν δεν
vos: ονομαστική πληθυντικού, αρσενικό, β’ πρόσωπο, της προσωπικής αντωνυμίας = εσείς
ipsi: ονομαστική πληθυντικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας ipse, ipsa, ipsum = ίδιος, -α, -ο
patriae: δοτική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού patria –ae = πατρίδα
consulueritis: β’ πληθυντικό, υποτακτική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος consulo, consului, consultum, consulĕre 3 = φροντίζω
mementote: β’ πληθυντικό, προστακτική ενεργητικού μέλλοντα με σημασία ενεστώτα, του ελλειπτικού ρήματος memini – meminisse = θυμάμαι
rem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, ε’ κλίση, του ουσιαστικού res, rei = πράγμα
publicam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β’ κλίση, του επιθέτου publicus, –a, –um = δημόσιος → δεν σχηματίζει παραθετικά
rem publicam: όλο μαζί αποτελεί σύνθετο ουσιαστικό = πολιτεία → δεν σχηματίζει πληθυντικό
in: πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = σε
extremο: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του επιθέτου extremus, -a, -um = έσχατος, -η, -ο. Αποτελεί υπερθετικό βαθμό του επιθέτου exterus, -a, -um → Παραθετικά: exterior, -ior, -ius, extremus, -a, -um/ extimus, -a, -um.
discrimine: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, γ’ κλίση, του ουσιαστικού discrimen –inis = κίνδυνος
quondam: χρονικό επίρρημα = κάποτε
fuisse: απαρέμφατο παρακειμένου, του ρήματος sum, – fui, -, esse = είμαι, υπάρχω, βρίσκομαι
Statim: χρονικό επίρρημα = αμέσως
-que: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και → χρησιμοποιείται ως εγκλιτική λέξη
sumptum est: γ’ ενικό, οριστική παθητικού παρακειμένου, του ρήματος sumo, sumpsi, sumptum, sumĕre 3 = αρχίζω
Punicum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του επιθέτου Punicus, –a, –um = Καρχηδονιακός → δεν σχηματίζει παραθετικά
bellum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού bellum –i = πόλεμος
tertium: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του τακτικού αριθμητικού tertius, –a, –um = τρίτος, -η, -ο → δεν σχηματίζει κλητική
quo: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
Carthago: ονομαστική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Carthago –inis = Καρχηδόνα → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
deleta est: γ’ ενικό, οριστική παθητικού παρακειμένου, του ρήματος deleo, delevi, deletum, delēre 2 = καταστρέφω
Γραμματική κατάταξη
λέξεων
|
Ουσιαστικά
|
|
|
||
|
Α’ κλίση
|
Β’ κλίση
|
Γ’ κλίση
|
Δ’ Κλίση
|
Ε’ Κλίση
|
|
curia,
-ae
patria,-ae
fiducia,-ae
|
ficus,
-i (θηλ)
και ficus, -us
murus, -i
πιο συχνά
στον πληθυντικό muri, orum= τα
τείχη,
periculum,-i
bellum, -i
|
Cato,
Catonis χωρίς πληθ.
Carthago,-inis (θηλ.) χωρίς πληθ.
pater, patris (αρσ)
στον πληθυντικό patres,um=οι Συγκλητικοί, γεν. πληθ. patrum
arbor, arboris (θηλ)
-, οpis, -, opem, - ,ope (θηλ-ελλειπτικό)
opes, opum,
opibus, opes, opes,
opibus
urbs, urbis (θηλ.) γεν. πληθ. urbium
discrimen, discriminis (ουδ)
hostis,- is (αρσ) γεν. πληθ. hostium
|
ficus, -us (θηλ.) κατά τη
δ’ κλίση σχηματίζει μόνο τους τύπους σε –us και –um
|
dies, diei (αρσ.)
res, rei (θηλ.)
|
|
Επίθετα
|
|
|
Β’ κλίση
|
Γ’ κλίση
|
|
tertius,
-a,
-um (τακτικό
αριθμητικό)
nimius,-a,-um, magis nimius, maxime nimius
publicus,-a,-um
extremus, -a, -um (υπερθετικός του exterus,-a,-um-exterior-extremus
και extimus)
Punicus, -a, -um
|
praecox, -cis (μονοκατάληκτο)
recens,-tis
(μονοκατάληκτο), recentior, recentissimus
|
|
Αντωνυμίες
|
Επιρρήματα
|
|
quidam, quaedam,
quoddam (αόριστη επιθ.)
ego (προσ.)
qui, quae, quod (αναφορική)
nemo (αόριστη ουσιαστική)
ipse, ipsa, ipsum (οριστ)
|
quando
prope, propius, proxime
Statim(que)
quondam
|
|
Ρήματα
|
|
1η
συζυγία
|
|
interrogo-interrogavi-interrogatum-interrogare
puto-putavi-putatum-putare
tutor-tutatus
sum-tutatum-tutatari (αποθ)
|
|
2η
συζυγία
|
|
habeο-habui-habitum-habere
caveo-cavi-cautum-cavere
deleo-evi-etum-delere
|
|
3η
συζυγία
|
|
affero
(adfero)-attuli-allatum-afferre προστ. ενεστώτα affer
ostendo-ostendi-ostensum και ostentum-ostendere
decerpo-decerpsi-decerptum-decerpere
dico-dixi-dictum-dicere προστ. Ενεστ. dic
confido-confisus
sum-confisum-confidere (ημιαπoθ)
deponο-deposui-depositum-deponere
credo-credidi-creditum-credere
consulo-consului-consultum-consulere
memini-meminisse (ελλειπτικό)
sumo-sumpsi-sumptum-sumere
inquam (ελλειπτικό)
nolo-nolui-nolle
|
|
4η
συζυγία
|
|
scio, scivi, scitum, scire, προστ. ενεστώτα scito- scitote, προστ
μέλλοντα scito- scito- scitote- sciunto
|
|
Βοηθητικό
ρήμα: sum, fui, -, esse
|
|
Αντικαταστάσεις
επιθέτων
|
||
|
Θετικός
|
Συγκριτικός
|
Υπερθετικός
|
|
recentem
|
recentiorem
|
recentissimam
|
|
nimia
|
magis nimia
|
maxime nimia
|
|
extero
|
exteriore
|
extremo και extimo
|
Πρόσθετες Ασκήσεις
?
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ
1. Cato, quodam die, curiam, ficum, Carthagine, patribus, arbore, omnes,
recentem, tertium diem, muris, hostem, periculum, patriam, opibus, urbis,
fiduciam, rem publicam, extremo discrimine, Punicum bellum tertium : να κλιθούν
2. praecocem, ostendens, omnes, recentem, tertium, nimia, extremo : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στα άλλα γένη
3.
Να
γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων αντωνυμιών : quodam,
hanc, quae, vobis, neminem, vos, ipsi
4. quodam, hanc, quae, vobis, neminem,
vos ipsi :
να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου αριθμού
5. quodam, hanc, quae, ipsi : να γραφεί ο
αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη
6. quodam, hanc, quae, neminem, vos
ipsi :
να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο που βρίσκονται
7. praecocem, recentem, nimia, extremo
:
να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
8.
Να
γραφούν οι ζητούμενοι τύποι (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη
το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος) :
attulit
:
β΄ενικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων και απαρέμφατα όλων των χρόνων της
ίδιας φωνής
ostendens
:
γ΄πληθυντικό του παρακειμένου της οριστικής και των δυο φωνών
interrogo
:
α΄πληθυντικό του μέλλοντα της υποτακτικής της ίδιας φωνής
inquit
:
γ΄ενικό του παρατατικού και του μέλλοντα της οριστικής
decerptam
esse :
β΄πληθυντικό του ενεστώτα της οριστικής και της προστακτικής της ίδιας φωνής
putetis
:
γενική του γερουνδίου και αφαιρετική του ενικού αριθμού της μετοχής του
ενεστώτα στο αρσενικό γένος
esse
:
γ΄ενικό του ενεστώτα και του παρατατικού της υποτακτικής
dixissent
:
β΄ενικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της προστακτικής και των δυο φωνών
scitote
:
αντίστοιχος τύπος στο γ΄πληθυντικό
habemus
:
ονοματικοί τύποι της μέσης φωνής
cavete
:
β΄ενικό του παρακειμένου του συντελεσμένου μέλλοντα της οριστικής της ίδιας
φωνής
tutamini
:
β΄ενικό του μέλλοντα της υποτακτικής και της προστακτικής
nolite
:
β΄ενικό του ενεστώτα και του υπερσυντελίκου της οριστικής και της υποτακτικής
confidere
:
απαρέμφατα και μετοχές όλων των χρόνων
deponite
:
β΄πληθυντικό του υπερσυντελίκου της υποτακτικής και των δυο φωνών
credideritis
:
αφαιρετική του γερουνδίου και γενική του ενικού αριθμού του γερουνδιακού στο
ουδέτερο γένος
consulturum
esse :
α΄ενικό του ενεστώτα της οριστικής και της υποτακτικής της ίδιας φωνής
consulueritis
:
πλήρης κλίση της προστακτικής του μέλλοντα
mementote
:
αντίστοιχος τύπος στο β΄ενικό και απαρέμφατο του παρακειμένου
sumptum
est : απαρέμφατο του παρακειμένου και των
δυο φωνών
deleta
est :
α΄πληθυντικό του παρατατικού της υποτακτικής και των δυο φωνών και β΄πληθυντικό
του συντελεσμένου μέλλοντα και των δυο φωνών
9. attulit, interrogo, inquit, putetis, dixissent, scitote, habemus,
cavete, tutamini, nolite, deponite, credideritis, consulueritis, mementote,
sumptum est, deleta est : να γραφεί το ίδιο πρόσωπο στον άλλο αριθμό
10. attulit, interrogo, decerptam esse, putetis, dixissent, habemus,
deponite, credideritis, consulturum esse, consulueritis, sumptum est, deleta
est : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της άλλης φωνής (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
11. putetis, dixissent, scitote, tutamini, nolite, deponite,
credideritis, consulueritis : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της οριστικής
12. attulit, interrogo, scitote, habemus, cavete, tutamini, nolite,
deponite, sumptum est, deleta est : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής
13. attulit, ostendens, interrogo, inquit, decerptam
esse, putetis, esse, dixissent, scitote, habemus, cavete, nolite, confidere,
deponite, credideritis, consulturum esse, consulueritis, mementote, sumptum
est, deleta est : να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ
1. Carthagine : να αντικατασταθεί
από τα : α) Ephesus β) Athenae γ) Italia, ώστε να εκφράζεται η ίδια
επιρρηματική σχέση.
2. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε
παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα:
1. Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine
2. Interrogo vos
3. Itaque cavete periculum
4. Fiduciam ... deponite.
3. Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε
ενεργητική στα παρακάτω αποσπάσματα (σε παρενθέσεις το υποκείμενο ή το ποιητικό
αίτιο που πρέπει να ληφθεί υπόψη) :
1. Atqui ante tertium diem scitote (hanc ficum) decerptam esse
Carthagine (ab aliquo).
2. Interrogo vos quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore (ab
aliquo).
3. Statimque sumptum est Punicum bellum tertium (a Romanis), quo
Carthago deleta est (a Romanis).
4. Cato ... ostendensque patribus
inquit : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού αναλυθεί η μετοχή σε δευτερεύουσα
πρόταση (με όλους τους δυνατούς τρόπους) :
5.
Να
μεταφερθούν τα αποσπάσματα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τις φράσεις που
δίδονται :
α) Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine
ostendensque patribus inquit
Εξάρτηση : Sallustius narrat, Cato narrat, Cato dicitur
β) Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est.
Εξάρτηση
: Plinius narrat, Plinius narrabat
6.
Να
μεταφερθούν τα αποσπάσματα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τις φράσεις που
δίδονται :
α) cavete periculum
β) tutamini patriam.
γ) Opibus urbis nolite confidere.
δ) Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite.
Εξάρτηση :
Moneo vos, Cato patres admonet, Cato patres monuit
7. cavete periculum, tutamini patriam
: α)
να μεταφερθούν οι φράσεις στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση το debetis. β) οι
φράσεις που θα προκύψουν να αναδιατυπωθούν με τη χρήση της παθητικής
περιφραστικής συζυγίας (προσωπική σύνταξη).
8.
Να
αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η δευτερεύουσα πρόταση σε μετοχή :
Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi
vos ipsi patriae consulueritis.
9.
Στις
ακόλουθες φράσεις να εκφραστεί η απαγόρευση με τον άλλο τρόπο :
α) nolite confidere
β) Neminem credideritis patriae consulturum esse
10.
Στις
ακόλουθες φράσεις να εκφραστεί προτροπή :
α) nolite confidere
β) Neminem credideritis patriae consulturum esse
11.
Nα
εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους στις ακόλουθες φράσεις :
α) cavete periculum.
β) tutamini patriam.
γ) Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite.
ε) Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!
12. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση του
κειμένου : α) να αναγνωρισθεί και β) να μετατραπεί σε ευθεία.
13. Να αναγνωρισθεί η δευτερεύουσα χρονική
πρόταση του κειμένου.
14. Neminem credideritis patriae
consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis : ο εξαρτημένος
υποθετικός λόγος του κειμένου : α) να μεταφερθεί στον ευθύ λόγο και να
αναγνωρισθεί το είδος του και β) να μετατραπεί σε υπόθεση αντίθετη του
πραγματικού στο παρελθόν (στον ευθύ λόγο).
15. Cato attulit quodam die in curiam
ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus inquit. : να αναδιατυπωθεί
το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική που
θα δηλώνει το προτερόχρονο εισαγόμενη : α) με το σύνδεσμο postquam και β) με το
σύνδεσμο cum ιστορικό-διηγηματικό
16. Tam prope a muris habemus hostem! Itaque cavete
periculum, tutamini patriam. : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού
μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα αιτιολογική που θα δηλώνει :
α) αιτιολογία πραγματική-αντικειμενικά αποδεκτή. β) αιτιολογία υποκειμενική-
υποθετική. (να παραλειφθεί το Itaque)
17. Να μετατραπεί η παρακάτω πρόταση από πλάγιο λόγο
σε ευθύ: Cum omnes recentem esse dixissent.
Επιμέλεια: Χαρίδημος Ξενικάκης