Λατινικά: Μάθημα 27 (Το πνεύμα ωριμάζει όπως οι καρποί)


ΜΑΘΗΜΑ 27                                                                                      LECTIO XXVII

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΩΡΙΜΑΖΕΙ ΟΠΩΣ ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ

Cum Accius ex urbe Rōmā Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetāte recesserat, devertit ad eum. Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, cui «Atreus» nomen est, ei desideranti lēgit. Tum Pacuvius dixit sonōra quidem esse et grandia quae scripsisset, sed vidēri tamen ea sibi duriōra et acerbiōra. «Ita est» inquit Accius «ut dicis; neque id me sane paenitet; meliōra enim fore spero, quae deinceps scribam. Nam quod in pomis est, idem esse aiunt in ingeniis: quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda; sed quae gignuntur statim viēta et mollia, non matūra mox fiunt sed putria».

Κείμενο                                                     Νεοελληνική Μετάφραση

Cum Accius ex urbe Rōmā Tarentum venisset,

ubi Pacuvius grandi iam aetāte recesserat,

devertit ad eum.
Accius, qui multo minor natu erat,

tragoediam suam, cui «Atreus» nomen est, ei desideranti lēgit.
Tum Pacuvius dixit sonōra quidem esse et grandia quae scripsisset,
sed vidēri tamen ea sibi duriōra et acerbiōra.

«Ita est» inquit Accius «ut dicis;
neque id me sane paenitet;
meliōra enim fore spero,
quae deinceps scribam.
Nam quod in pomis est,
idem esse aiunt in ingeniis:
quae dura et acerba nascuntur,
post fiunt mitia et iucunda;
sed quae gignuntur statim viēta et mollia,

non matūra mox fiunt sed putria».
Όταν ο Άκκιος πήγε από την πόλη  Ρώμη στον Τάραντα,
όπου ο Πακούβιος σε μεγάλη πια ηλικία είχε αποσυρθεί,
έμεινε σ’ αυτόν.
Ο Άκκιος, ο οποίος ήταν πολύ μικρότερος σε ηλικία,
διάβασε σ’ αυτόν, αφού το επιθυμούσε, την τραγωδία του που ονομάζεται «Ατρέας».
Τότε ο Πακούβιος είπε ότι ήταν, βέβαια, ηχηρά και μεγαλοπρεπή όσα είχε γράψει,
αλλά όμως τού φαίνονταν ότι ήταν κάπως τραχιά και στυφά.
«Έτσι είναι» είπε ο Άκκιος, «όπως τα λες·
δε μετανιώνω, βέβαια, γι’ αυτό·
γιατί ελπίζω ότι θα είναι καλύτερα,
αυτά που θα γράψω αργότερα.
 Γιατί αυτό που συμβαίνει με τους καρπούς,
το ίδιο λένε πως συμβαίνει και με το πνεύμα: όσοι γεννιούνται σκληροί και στυφοί,
αργότερα γίνονται γινωμένοι και γλυκοί·
αλλά όσοι γεννιούνται από την αρχή μαραμένοι και μαλακοί,
δε γίνονται αργότερα ώριμοι αλλά σάπιοι.

Γραμματική αναγνώριση

cum: χρονικός σύνδεσμος (ιστορικός-διηγηματικός) = όταν
Accius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού, Accius-ii/ -i, β’ κλίση αρσενικό = ο Άκκιος
(ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
ex: πρόθεση + αφαιρετική = από
urbe: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού urbs, -is, γ’ κλίση, θηλυκό = η πόλη 
Roma: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Roma -ae, α’ κλίση, θηλυκό = η Ρώμη
(ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
Tarentum: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Tarentum -i, β΄κλίση, ουδέτερο = ο Τάραντας
(ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
venisset: γ’ ενικό υποτακτικής υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής του ρήματος venio, veni, ventum, venīre 4 = έρχομαι 
ubi: αναφορικό τοπικό επίρρημα = όπου
Pacuvius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Pacuvius-ii/ -i, β΄κλίση, αρσενικό = o Πακούβιος
(ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
grandi: αφαιρετική ενικού, θηλυκού γένους, του επιθέτου grandis, -is, -e, γ΄ κλίση = μεγάλος, -η, -ο 
(Σ.Β.: grandior, -ior, -ius, Υ.Β.: grandissimus, -a, -um)
iam: χρονικό επίρρημα = πια, ήδη
aetate: αφαιρετική ενικού, του ουσιαστικού aetas -atis, γ’ κλίση, θηλυκό = ηλικία (γενική πληθυντικού = aetatum καιaetatium) 
recesserat: γ’ ενικό οριστικής υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής του ρήματος recedo, recessi, recessum, recedĕre 3 = αποσύρομαι
devertit: γ’ ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος deverto, deverti, deversum, devertĕre 3 και devertor, deverti, deverti 3 ημιαποθετικό = καταλύω, μένω 
ad: πρόθεση + αιτιατική = σε
eum: αιτιατική ενικού, αρσενικού γένους, της οριστικής επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id= αυτός, -ή, -ό
Accius: ονομαστική ενικού, του ουσιαστικού, Accius-ii/ -i, β’ κλίση, αρσενικό = ο Άκκιος
(ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
qui: ονομαστική ενικού, αρσενικού γένους, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
multo: αφαιρετική ενικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου multus, -a, -um, β΄κλίση = πολύς, πολλή, πολύ) 
[Σ.Β.: plus (χρησιμοποιείται μόνο η ονομαστική και αιτιατική του ουδετέρου plus και η γενική pluris) Υ.Β.: plurimus, -a, -um]. Το επίθετο σχηματίζει παραθετικά συνήθως στον πληθυντικό
minor: ονομαστική ενικού, αρσενικού γένους, συγκριτικού βαθμού του επιθέτου parvus, -a, -um, β΄κλίση = μικρός, -ή, -ό, (Σ.Β.: minor, minus Y.B.:minimus, -a, -um)
natu: αφαιρετική ενικού, του ουσιαστικού natus -us, δ’ κλίση, αρσενικό = η ηλικία (εύχρηστο μόνο στην αφαιρετική ενικού)
erat: γ’ ενικό, οριστικής παρατατικού του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
tragoediam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού tragoedia -ae, α’ κλίση, θηλυκό = η τραγωδία 
suam: αιτιατική ενικού, θηλυκού γένους, της κτητικής αντωνυμίας για έναν κτήτορα suus, -a, -um = δικός, -ή, -ό του 
cui: δοτική ενικού, θηλυκού γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο 
Αtreus: ονομαστική ενικού, του ουσιαστικού Atreus-i, β’ κλίση, αρσενικό = ο Ατρέας (κλητική ενικού: Atreu)
(ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
nomen: ονομαστική ενικού, του ουσιαστικού nomen -inis, γ’ κλίση, ουδέτερο = το όνομα 
est: γ’ ενικό, οριστικής ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
ei: δοτική ενικού, αρσενικού γένους, της οριστικής - επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
desideranti: δοτική ενικού, αρσενικού γένους, της μετοχής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος desidero, desideravi, desideratum, desiderāre 1 = επιθυμώ
legit: γ΄ενικό, οριστικής παρακειμένου, ενεργητικής φωνής του ρήματος lego, legi, lectum, legĕre 3 = διαβάζω
tum: χρονικό επίρρημα = τότε
Pacuvius: ονομαστική. ενικού του ουσιαστικού Pacuvius-ii/ i β΄κλίση, αρσενικό = o Πακούβιος
(ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
dixit: γ΄ενικό, οριστικής παρακειμένου, ενεργητικής φωνής του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω
(β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic) 
sonora: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους, του επιθέτου sonorus, -a, -um, β΄κλίση = o ηχηρός, -ή, -ό (δεν σχηματίζει παραθετικά)
quidem: τροπικό επίρρημα = βέβαια
esse: απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
grandia: αιτιατική πληθυντικού ουδετέρου γένους του επιθέτου grandis, -is, -e, γ΄ κλίση = μεγάλος, -η, -ο (Σ.Β.: grandior, -ior, -ius, Υ.Β.: grandissimus, -a, -um)
quae: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο 
scripsisset: γ΄ενικό, υποτακτικής υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής του ρήματος scribo, scripsi, scriptum, scribĕre 3 = γράφω
sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά
videri: απαρέμφατο ενεστώτα παθητικής φωνής του ρήματος video, vidi, visum, vidēre 2 = βλέπω
tamen: αντιθετικός σύνδεσμος = όμως
ea: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους της οριστικής επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
sibi: δοτική ενικού της προσωπικής αντωνυμίας, γ΄ πρόσωπο 
duriora: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους, συγκριτικού βαθμού του επιθέτου durus, -a, -um β΄ κλίση = σκληρός, -ή, -ό, τραχύς, -ιά, -ύ 
(Σ.Β.: durior, -ior, -ius, Υ.Β.: durissimus, -a, -um. O θετικός του επιρρήματος σχηματίζει δύο τύπους: dure και duriter)
et : συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
acerbiora: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους, συγκριτικού βαθμού του επιθέτου acerbus, -a, -um, β΄κλίση = πικρός, -ή, -ό 
(Σ.Β.: acerbior, -ior, -ius, Υ.Β.: acerbissimus, -a, -um)
ita: τροπικό επίρρημα = έτσι
est: γ΄ενικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
inquit: γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου του ελλειπτικού ρήματος inquam = λέω
Accius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού, Accius-ii/ i, β’ κλίση αρσενικό = ο Άκκιος
(ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
υt: παραβολικός σύνδεσμος = όπως
dicis: β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω
neque: αντιθετικός σύνδεσμος = ούτε
id: ονομαστική ενικού ουδετέρου γένους της οριστικής επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
me: αιτιατική ενικού, της προσωπικής αντωνυμίας, α΄ πρόσωπο ego = εγώ
sane: τροπικό επίρρημα = βέβαια (Σ: sanius, Υ: sanissime)
paenitet: γ΄ ενικό, οριστικής ενεστώτα του ρήματος paenitet, paenituit, paenitēre 2 = μετανιώνω 
meliora: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους συγκριτικού βαθμού του επιθέτου bonus, -a, -um, β΄κλίση = καλός, -ή, - ό, (Σ.Β.: melior, -ior, -ius , Υ.Β.: optimus, -a, -um)
enim: αιτιολογικός σύνδεσμος = γιατί
fore: απαρέμφατο μέλλοντα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι (Σχηματίζει και δεύτερο τύπο: futura esse)
spero: α΄ ενικό οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος spero, speravi, speratum, sperāre 1 = ελπίζω
quae: αιτιατική πληθυντικού ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας, qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
deinceps: χρονικό επίρρημα = στη συνέχεια
scribam: α’ ενικό, οριστικής μέλλοντα ενεργητικής φωνής του ρήματος scribo, scripsi, scriptum, scribĕre 3 = γράφω
nam: αιτιολογικός σύνδεσμος = γιατί
quod: ονομαστική ενικού ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο 
in: πρόθεση + αφαιρετική = σε
pomis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού pomum-i, β΄κλίση, ουδέτερο = ο καρπός
est: γ΄ενικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
idem: αιτιατική ενικού, ουδετέρου γένους της οριστικής-επαναληπτικής αντωνυμίας idem, eadem, idem = ίδιος, -α, -ο
esse: απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
aiunt: γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα του ελλειπτικού ρήματος aio = λέω
in: πρόθεση + αφαιρετική = σε
ingeniis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού ingenium-ii (i) , β΄ κλίση , ουδέτερο = το πνεύμα
quae: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, ο 
dura: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους του επιθέτου durus, -a, -um, β΄ κλίση = σκληρός, -ή, -ό, τραχύς, -ιά, -ύ (Σ.Β.: durior, -ior, -ius, Υ.Β.: durissimus, -a, -um. O θετικός του επιρρήματος σχηματίζει δύο τύπους: dure και duriter)
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
acerba: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους του επιθέτου acerbus, -a, -um, β΄ κλίση = πικρός, -ή, -ό (Σ.Β.: acerbior, -ior, -ius, Υ.Β.: acerbissimus, -a, -um)
nascuntur: γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος nascor, natus sum, nasci 3 αποθετικό = γεννιέμαι (μετοχή μέλλοντα : nasciturus, -a, -um).
post: χρονικό επίρρημα = αργότερα
fiunt: γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος fio, factus sum, fieri = γίνομαι
mitia: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου mitis, -is, -e γ΄ κλίση = γινωμένος, -η, -ο (Σ.Β.: mitior, -ior, -ius , Υ.Β.: mitissimus, -a, -um) - (Eπίρρημα: mite, mitius, mitissime)
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
iucunda: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου iucundus, -a, -um β΄ κλίση = γλυκός, -ιά, -ό, ευχάριστος, -η, -ο (Σ.Β.: iucundior, -ior, -ius, Υ.Β.: iucundissimus, -a, -um)
sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά
quae: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο 
gignuntur: γ΄ πληθυντικό, οριστικής ενεστώτα παθητικής φωνής του ρήματος gigno, genui, genitum, gignĕre3 = γεννώ
statim: χρονικό επίρρημα = εξ αρχής
vieta: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους του επιθέτου vietus, -a, -um, β΄κλίση = μαραμένος, -η, -ο (δεν σχηματίζει παραθετικά)
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
mollia: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου mollis, -is, -e, γ΄κλίση = μαλακός, -ή, -ό (Σ.Β.: mollior, -ior, -ius , Υ.Β.: mollissimus, -a, -um)
non: αρνητικό μόριο = όχι, δεν
matura: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου maturus, -a, -um β΄ κλίση = ώριμος, -η, -ο (Σ.Β.: maturior, -ior, -ius , Υ.Β.: maturissimus, -a, -um & maturrimus, -a, -um)
mox: χρονικό επίρρημα = έπειτα
fiunt: γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα του ανωμάλου ρήματος fio, factus sum, fieri = γίνομαι
sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά
putria: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου puter (putris), –is, -e, γ΄κλίση = σάπιος, -α, -ο, (δεν σχηματίζει παραθετικά)


Γραμματική κατάταξη λέξεων


Ουσιαστικά

Α’ κλίση
Β’ κλίση
Γ’ κλίση
Δ’ Κλίση
Roma, -ae χωρίς πληθ.
tragoedia, -ae

Accius, -ii/-i, κλητ.ενικού Acci,  χωρίς πληθ.
Tarentum, -i χωρίς πληθ.
Pacuvius, -ii/-i, κλητ.Pacuvi, χωρίς πληθ. 
Atreus, -i , κλητ. ενικού Atreu  αντί Atree, χωρίς πληθ.
pomum, -i
ingenium, -ii /-i
urbs,urbis (θηλ), γεν. πληθ. urbium
aetas, aetatis (θηλ) γεν.πληθ. aetat(i)um
nomen, nominis (ουδ)

natus, -us
απαντά μόνο στην αφαιρετική ενικού natu







Επίθετα
Βκλίση
Γκλίση
multus,-a,-um
multus, plus(ουδ. μόνο), plurimus / πληθυντικός αριθμός : multi-plures (3 γένη)-plurimi
sonorus,-a,-um
durus,-a,-um, durior-durissimus
acerbus,-a,-um, acerbior-acerbissimus
bonus,-a,-um, melior-optimus
iucundus,a,um, iucundior-iucundissimus
vietus ,a,um
maturus ,-a,-um, maturior-maturissimus και maturrimus
grand-is, -is, -e, grandior-grandissimus
putris, -is, -e
mitis, is, e, mitior-mitissimus
mollis, is, e, mollior-mollisimus
minor, is (συγκριτικός του parvus,a,um –minor-minimus)

Αντωνυμίες
Επιρρήματα
is, ea, id (οριστ.)
qui, quae, quod (αναφ)
suus,a,um (κτητ)
ego (προσ.)
idem, eadem, idem (οριστ.)
ubi
iam
quidem
Ita
post
statim
mox
sane (μόνο συγκριτικός : sanius)

Ρήματα
1η συζυγία
desiderο -desideravi -desideratum -desiderare
spero -speravi -speratum -sperare  
2η συζυγία
paenitet, paenituit, paenitere (απρόσωπο)  εδώ το ρ. είναι προσωπικό (υποκείμενο: id)
video, vidi, visum, videre
3η συζυγία
recedo, recessi, recessum, recedere
deverto - deverti - deversum - devertere
ή devertor - deverti - deversum - deverti  (ημιαποθετικό)  
gigno, genui, genitum, gignere
scribo, scripsi, scriptum, scribere
nascor, natus sum, natum, nasci  (αποθ) μτχ.Μελ. nasciturus
fio, factus sum, fieri
lego,legi, lectum, legere
dico, dixi, dictum, dicere 3 προστ .Ενεστ. dic
inquam (ελλειπτικό)
4η συζυγία
venio, veni, ventum, venire
aiο (ελλειπτικό)
Βοηθητικό ρήμα: sum, fui, -, esse

Αντικαταστάσεις επιθέτων
Θετικός
Συγκριτικός
Υπερθετικός
grandi
grandiore
grandissima
multo
-
plurimo
parvus
minor
minimus
gradia
grandiora
grandissima
dura
duriora
durissima
acerba
acerbiora
acerbissima
bona
meliora
optima
mitia
mitiora
mitissima
iucunda
iucundiora
iucundissima
mollia
molliora
mollissima
matura
maturiora
maturissima και maturrima




Πρόσθετες Ασκήσεις                                                                                                ?

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ

1. Να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στον άλλο αριθμό : grandi, minor, desideranti, sonora, grandia, duriora, acerbiora, meliora, dura, acerba, mitia, iucunda, vieta, mollia, matura, putria

2. Να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στα άλλα γένη : grandi, minor, desideranti, sonora, grandia, duriora, acerbiora, meliora, dura, acerba, mitia, iucunda, vieta, mollia, matura, putria

3. Accius, urbe, Roma, Tarentum, Pacuvius, grandi aetate, minor, tragoediam suam, Atreus, nomen, desideranti, sonora, meliora, pomis, ingeniis, putria: να κλιθούν

4. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων αντωνυμιών : eum, qui, suam, cui,
ei, quae (το πρώτο), ea, sibi, id, me, quod, quae (το τρίτο), idem

5. eum, qui, suam, cui, ei, quae (το δεύτερο), ea, sibi, id, me, quod, quae (το τέταρτο), idem : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου αριθμού

6. eum, qui, suam, cui, ei, quae (το δεύτερο), ea, id, quod, quae (το τέταρτο), idem : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη

7. eum, qui, sibi, id, me, quod, idem: να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο που βρίσκονται

8. grandi, minor, grandia, duriora, acerbiora, meliora, mitia, iucunda, mollia, matura: να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς

9. grandi, multo, minor, duriora, acerbiora, meliora, mitia, iucunda, mollia, matura : να γραφούν τα επιρρήματα που παράγονται από τα παραπάνω επίθετα σε όλους τους βαθμούς

10. Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος):
venisset : απαρέμφατα και μετοχές της ίδιας φωνής
recesserat : β΄ενικό του ενεστώτα της προστακτικής της ίδιας φωνής
devertit : β΄πληθυντικό του μέλλοντα της υποτακτικής και της προστακτικής
erat : ονοματικοί τύποι
desideranti : γ΄ενικό του παρατατικού της υποτακτικής και των δυο φωνών
legit : α΄πληθυντικό του υπερσυντελίκου της υποτακτικής και των δυο φωνών
dixit : β΄ενικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της προστακτικής και των δυο φωνών
esse : β΄ενικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων
scripsisset : γενική γερουνδίου και αφαιρετική του σουπίνου
videri : γ΄πληθυντικό των συντελικών χρόνων της οριστικής της ίδιας φωνής
inquit : δοτική του ενικού αριθμού της μετοχής του ενεστώτα στο αρσενικό γένος
dicis : γ΄ενικό του συντελεσμένου μέλλοντα και των δυο φωνών
paenitet : απαρέμφατα όλων των χρόνων
fore : β΄πληθυντικό της υποτακτικής του ίδιου χρόνου
scribam : γ΄ενικό του μέλλοντα της υποτακτικής της ενεργητικής φωνής και γ΄ενικό του παρακειμένου της υποτακτικής της μέσης φωνής
aiunt : γ΄ενικό του παρακειμένου της οριστικής
nascuntur : ονοματικοί τύποι 
gignuntur : αιτιατική του γερουνδίου και α΄πληθυντικό του παρακειμένου της οριστικής και της υποτακτικής ενεργητικής φωνής
fiunt : β΄ενικό του ενεστώτα της οριστικής και της προστακτικής

11. venisset, recesserat, devertit, erat, legit, dixit, scripsisset, inquit, dicis, scribam, aiunt, nascuntur, gignuntur, fiunt : να γραφεί το ίδιο πρόσωπο στον άλλο αριθμό

12. legit, dixit, scripsisset, videri, dicis, scribam, gignuntur, fiunt : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της άλλης φωνής (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)

13. venisset, scripsisset : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της οριστικής

14. recesserat, devertit, erat, legit, dixit, dicis, paenitet, scribam, aiunt, nascuntur, gignuntur, fiunt : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής

15. venisset, recesserat, devertit, erat, desideranti, legit, dixit, scripsisset, videri, inquit, dicis, paenitet, scribam, aiunt, nascuntur, gignuntur, fiunt : να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)


ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ

1. ex urbe Roma: να αντικατασταθεί από τα : α) domus β) Athenae γ) Italia, δ) Roma, ώστε να εκφράζεται η ίδια επιρρηματική σχέση.

2. Tarentum : να αντικατασταθεί από τα : α) domus β) Athenae γ) Italia, δ) urbs, ώστε να εκφράζεται η ίδια επιρρηματική σχέση.

3. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα (σε παρενθέσεις το υποκείμενο ή το ποιητικό αίτιο που πρέπει να ληφθεί υπόψη) :
α) Accius...tragoediam suam...ei desideranti legit.
β) Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae (Accius) scripsisset.
γ) quae deinceps scribam
δ) quae dura et acerba nascuntur, post fiunt (natura : απρόθετη αφαιρετική του ποιητικού αιτίου) mitia et iucunda ; sed quae (natura: απρόθετη αφαιρετική του ποιητικού αιτίου) gignuntur statim vieta et mollia, non matura mox fiunt sed putria”.

4. Tum Pacuvius dixit ...videri tamen ea sibi duriora et acerbiora. : να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική.

5. Accius tragoediam suam ei desideranti legit. : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού αναλυθεί η μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση (με όλους τους δυνατούς τρόπους) :

6. Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia, quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora : να μεταφερθεί στον ευθύ λόγο

7. Να μεταφερθούν τα αποσπάσματα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τις φράσεις που δίδονται :
α) Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat, devertit ad eum.
εξάρτηση : Sallustius narrat, Accius narrat, Accius dicitur
β) Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, cui “Atreus” nomen est, ei desideranti legit.
εξάρτηση : Sallustius narrat, Accius narrat, Accius dicebatur
γ) “Ita est, ut dicis; neque id me sane paenitet;”
εξάρτηση : Accius dicit, Accius dixit
δ) “meliora enim fore spero, quae deinceps scribam.”
εξάρτηση : Accius dixit
ε) “quae dura et acerba nascuntur post fiunt mitia et iucunda; ”
εξάρτηση : Accius dicit

8. devertit ad eum : να εκφραστεί : α) προτροπή β) απαγόρευση και με τους δύο τρόπους (στο β΄ πληθυντικό πρόσωπο).

9. Να μετατραπούν οι παρακάτω αναφορικές προτάσεις σε επιθετικές μετοχές :
α) quae scripsisset
β) quae dura et acerba nascuntur

10. quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda; : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική, ώστε να δηλώνει υπόθεση πιθανή.

11.«Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et accerbiora»: Να μετατραπεί ο πλάγιος λόγος της περιόδου σε ευθύ.

Επιμέλεια: Χαρίδημος Ξενικάκης