Ο ΟΚΤΑΒΙΑΝΟΣ, Ο ΠΑΠΟΥΤΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ
Cum Octaviānus post victoriam Actiacam
Rōmam redīret, homo quidam ei occurrit corvum tenens; eum instituerat haec
dicere: «Ave, Caesar, victor imperātor». Caesaris multum interfuit corvum
emere; itaque viginti milibus sestertium eum ēmit. Id exemplum sutōrem
quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem. Diu operam frustra
impendēbat; quotiescumque avis non respondēbat, sutor dicere solēbat «Oleum
et operam perdidi». Tandem corvus salutatiōnem didicit et sutor, cupidus
pecuniae, eum Caesari attulit. Audītā salutatiōne Caesar dixit: «Domi satis
salutatiōnum talium audio». Turn vēnit corvo in mentem verbōrum domini sui:
«Oleum et operam perdidi». Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti,
quanti nullam adhuc emerat.
|
Κείμενο Νεοελληνική
Μετάφραση
|
Cum Octaviānus post victoriam Actiacam
Rōmam redīret,
homo quidam ei occurrit
corvum tenens;
eum instituerat haec dicere:
«Ave, Caesar, victor imperātor».
Caesaris multum interfuit corvum emere;
itaque viginti milibus sestertium eum
ēmit.
Id exemplum sutōrem quendam incitavit,
ut corvum docēret parem salutatiōnem.
Diu operam frustra impendēbat;
quotiescumque avis non respondēbat,
sutor dicere solēbat
«Oleum et operam perdidi».
Tandem corvus salutatiōnem didicit
et sutor,
cupidus pecuniae,
eum Caesari attulit.
Audītā salutatiōne Caesar dixit:
«Domi satis salutatiōnum talium audio».
Tum vēnit corvo in mentem
verbōrum domini sui:
«Oleum et operam perdidi».
Ad haec verba Augustus risit
emitque avem tanti,
quanti nullam adhuc emerat.
|
Όταν ο Οκταβιανός επέστρεφε στη Ρώμη μετά τη
νίκη του στο Άκτιο,
πήγε να τον συναντήσει κάποιος άνθρωπος που
κρατούσε ένα κοράκι.
Το είχε διδάξει να λέει τα εξής:
«Χαίρε, Καίσαρα, νικητή στρατηγέ».
Ο Καίσαρας ενδιαφέρθηκε πολύ να αγοράσει το
κοράκι˙
το αγόρασε, λοιπόν, για είκοσι χιλιάδες
σηστερτίους.
Το παράδειγμα αυτό παρακίνησε κάποιον παπουτσή
να μάθει τον ίδιο χαιρετισμό σ’ ένα κοράκι.
Για πολύ καιρό κόπιαζε μάταια˙
κάθε φορά που το πουλί δεν απαντούσε,
ο παπουτσής συνήθιζε να λέει:
«Έχασα το λάδι και τον κόπο μου».
Επιτέλους το κοράκι έμαθε τον χαιρετισμό
και ο παπουτσής,
θέλοντας να κερδίσει χρήματα,
το έφερε στον Καίσαρα.
Όταν άκουσε τον χαιρετισμό, ο Καίσαρας είπε:
«Στο σπίτι ακούω αρκετούς τέτοιους χαιρετισμούς».
Τότε το κοράκι θυμήθηκε
τα λόγια του αφεντικού του:
«Έχασα το λάδι και τον κόπο μου».
Ακούγοντας τα λόγια αυτά, ο Αύγουστος γέλασε
και αγόρασε το πουλί για τόσο (μεγάλο ποσό),
όσο δεν είχε αγοράσει κανένα (πουλί) μέχρι
τότε.
|
Γραμματική αναγνώριση
Cum:
χρονικός σύνδεσμος (ο cum ο ιστορικός-διηγηματικός) =
όταν
Octavianus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού Octavianus -i = Οκταβιανός → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
post: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = μετά
victoriam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού victoria -ae = νίκη
Actiacam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β’ κλίση, του επιθέτου Actiacus, -a, -um = Ακτιακός, του Ακτίου → δεν σχηματίζει παραθετικά
Romam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού Roma -ae = Ρώμη → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
rediret: γ’ ενικό, υποτακτική παρατατικού ενεργητικής φωνής, του ρήματος redeo, redii, reditum, redīre = επιστρέφω
μετοχή ενεστώτα: rediens (γενική: redeuntis)
homo: ονομαστική ενικού, αρσενικό (ή θηλυκό, εδώ είναι αρσενικό), γ’ κλίση, του ουσιαστικού homo -inis = άνθρωπος
quidam: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της αόριστης επιθετικής αντωνυμίας quidam, quaedam, quoddam = κάποιος, -α, -ο
ei: δοτική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
occurrit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος occurro, occurri/occucurri, occursum, occurrĕre 3= πηγαίνω να συναντήσω
corvum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι
tenens: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της μετοχής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος teneo, tenui, tentum, tenēre 2 = κρατώ
eum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
instituerat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού υπερσυντελίκου, του ρήματος instituo, institui, institutum, instituĕre 3 = διδάσκω
haec: αιτιατική πληθυντικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό
dicere: απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic
Ave: β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα του ελλειπτικού ρήματος aveo, avēre = χαίρω
(εύχρηστο μόνο στην προστακτική και στο απαρέμφατο)
Caesar: κλητική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris = Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
victor: κλητική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού victor -oris = νικητής
imperator: κλητική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού imperator -oris = στρατηγός
Caesaris: γενική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris = Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
multum: ποσοτικό επίρρημα = πολύ → Παραθετικά: plus, plurimum
interfuit: γ’ ενικό, οριστική παρακειμένου, του απρόσωπου ρήματος interest, interfuit, -, interesse = ενδιαφέρει → δεν σχηματίζει προστακτική, σουπίνο και μετοχή
corvum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι
emere: απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω
itaque: συμπερασματικός σύνδεσμος = επομένως, λοιπόν
viginti: απόλυτο αριθμητικό, άκλιτο = είκοσι
milibus: αφαιρετική πληθυντικού, ουδέτερο, γ’ κλίση, του απόλυτου αριθμητικού επιθέτου miles, miles, milia = χίλιοι →στον ενικό είναι άκλιτο: mille.
Στον πληθυντικό κλίνεται: milia, milium, milibus, milia, -, milibus. Δεν σχηματίζει παραθετικά.
sestertium: γενική πληθυντικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού sestertius –ii = σηστέρτιος (νόμισμα) → γενική πληθυντικού: sestertiorum και sestertium
eum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
emit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω
id: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
exemplum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού exemplum -i = παράδειγμα
sutorem: αιτιατική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού sutor -oris = παπουτσής
quendam: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της αόριστης επιθετικής αντωνυμίας quidam, quaedam, quoddam = κάποιος, -α, -ο
incitavit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος incito, incitavi, incitatum, incitāre 1 = παρακινώ
ut: βουλητικός σύνδεσμος = να
corvum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus –i = κοράκι
doceret: γ’ ενικό, υποτακτική ενεργητικού παρατατικού, του ρήματος doceo, docui, doctum, docēre 2 = μαθαίνω, διδάσκω
parem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του μονοκατάληκτου επιθέτου par, par, par (-is) = ίδιος, -α, -ο
→ δεν σχηματίζει παραθετικά
salutationem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός
Diu: χρονικό επίρρημα = για πολύ καιρό → Παραθετικά: diutius, diutissime
operam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού opera –ae = κόπος → στον πληθυντικό operae -arum = μισθωτοί εργάτες (ετερόσημο)
frustra: τροπικό επίρρημα = μάταια
impendebat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρατατικού, του ρήματος impendo, impendi, impensum, impendĕre 3 = ξοδεύω
quotiescumque: χρονικός σύνδεσμος = κάθε φορά που
avis: ονομαστική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού avis -is = πουλί → αφαιρετική ενικού: ave/ avi
non: αρνητικό μόριο = όχι, δεν
respondebat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρατατικού, του ρήματος respondeo, respondi, responsum, respondēre 2 = απαντώ
sutor: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού sutor -oris = παπουτσής
dicere: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic
solebat: γ’ενικό, οριστική παρατατικού, του ρήματος soleo, solitus sum, solēre ημιαποθετικό 2 = συνηθίζω
oleum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού oleum -i = λάδι
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
operam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού opera -ae = κόπος → στον πληθυντικό operae -arum = μισθωτοί εργάτες (ετερόσημο)
perdidi: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος perdo, perdidi, perditum, perdĕre 3 = χάνω
Tandem: χρονικό επίρρημα = επιτέλους, τέλος
corvus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι
salutationem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός
didicit: γ’ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος disco, didici, -, discĕre 3 = μαθαίνω
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
sutor: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού sutor -oris = παπουτσής
cupidus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του επιθέτου cupidus, -a, -um = αυτός, -ή, -ό που επιθυμεί
→ Παραθετικά: cupidior, -ior, -ior, cupidissimus, -a, -um
pecuniae: γενική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού pecunia -ae = χρήματα → δεν διαθέτει πληθυντικό (singulare tantum)
eum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
Caesari: δοτική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris = Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν σχηματίζει πληθυντικό
attulit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος affero, attuli, allatum, afferre 3 = φέρνω (σε κάποιον)
β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: affer
Αudita: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, της μετοχής παθητικού παρακειμένου audio, audivi, auditum, audīre 4 = ακούω
salutatione: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός
Caesar: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris= Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν σχηματίζει πληθυντικό
dixit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω
β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic
domi: γενική ενικού ως επίρρημα, θηλυκό, δ’ κλίση (δανείζεται και κάποιους τύπους από τη β’ κλίση), του ουσιαστικούdomus -us = σπίτι → η γενική, αιτιατική και αφαιρετική ενικού χρησιμοποιούνται μόνο επιρρηματικά για να δηλώσουνστάση, κίνηση και από τόπου κίνηση/απομάκρυνση αντίστοιχα.
Octavianus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού Octavianus -i = Οκταβιανός → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
post: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = μετά
victoriam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού victoria -ae = νίκη
Actiacam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β’ κλίση, του επιθέτου Actiacus, -a, -um = Ακτιακός, του Ακτίου → δεν σχηματίζει παραθετικά
Romam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού Roma -ae = Ρώμη → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
rediret: γ’ ενικό, υποτακτική παρατατικού ενεργητικής φωνής, του ρήματος redeo, redii, reditum, redīre = επιστρέφω
μετοχή ενεστώτα: rediens (γενική: redeuntis)
homo: ονομαστική ενικού, αρσενικό (ή θηλυκό, εδώ είναι αρσενικό), γ’ κλίση, του ουσιαστικού homo -inis = άνθρωπος
quidam: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της αόριστης επιθετικής αντωνυμίας quidam, quaedam, quoddam = κάποιος, -α, -ο
ei: δοτική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
occurrit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος occurro, occurri/occucurri, occursum, occurrĕre 3= πηγαίνω να συναντήσω
corvum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι
tenens: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της μετοχής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος teneo, tenui, tentum, tenēre 2 = κρατώ
eum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
instituerat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού υπερσυντελίκου, του ρήματος instituo, institui, institutum, instituĕre 3 = διδάσκω
haec: αιτιατική πληθυντικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό
dicere: απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic
Ave: β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα του ελλειπτικού ρήματος aveo, avēre = χαίρω
(εύχρηστο μόνο στην προστακτική και στο απαρέμφατο)
Caesar: κλητική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris = Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
victor: κλητική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού victor -oris = νικητής
imperator: κλητική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού imperator -oris = στρατηγός
Caesaris: γενική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris = Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
multum: ποσοτικό επίρρημα = πολύ → Παραθετικά: plus, plurimum
interfuit: γ’ ενικό, οριστική παρακειμένου, του απρόσωπου ρήματος interest, interfuit, -, interesse = ενδιαφέρει → δεν σχηματίζει προστακτική, σουπίνο και μετοχή
corvum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι
emere: απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω
itaque: συμπερασματικός σύνδεσμος = επομένως, λοιπόν
viginti: απόλυτο αριθμητικό, άκλιτο = είκοσι
milibus: αφαιρετική πληθυντικού, ουδέτερο, γ’ κλίση, του απόλυτου αριθμητικού επιθέτου miles, miles, milia = χίλιοι →στον ενικό είναι άκλιτο: mille.
Στον πληθυντικό κλίνεται: milia, milium, milibus, milia, -, milibus. Δεν σχηματίζει παραθετικά.
sestertium: γενική πληθυντικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού sestertius –ii = σηστέρτιος (νόμισμα) → γενική πληθυντικού: sestertiorum και sestertium
eum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
emit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω
id: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
exemplum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού exemplum -i = παράδειγμα
sutorem: αιτιατική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού sutor -oris = παπουτσής
quendam: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της αόριστης επιθετικής αντωνυμίας quidam, quaedam, quoddam = κάποιος, -α, -ο
incitavit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος incito, incitavi, incitatum, incitāre 1 = παρακινώ
ut: βουλητικός σύνδεσμος = να
corvum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus –i = κοράκι
doceret: γ’ ενικό, υποτακτική ενεργητικού παρατατικού, του ρήματος doceo, docui, doctum, docēre 2 = μαθαίνω, διδάσκω
parem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του μονοκατάληκτου επιθέτου par, par, par (-is) = ίδιος, -α, -ο
→ δεν σχηματίζει παραθετικά
salutationem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός
Diu: χρονικό επίρρημα = για πολύ καιρό → Παραθετικά: diutius, diutissime
operam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού opera –ae = κόπος → στον πληθυντικό operae -arum = μισθωτοί εργάτες (ετερόσημο)
frustra: τροπικό επίρρημα = μάταια
impendebat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρατατικού, του ρήματος impendo, impendi, impensum, impendĕre 3 = ξοδεύω
quotiescumque: χρονικός σύνδεσμος = κάθε φορά που
avis: ονομαστική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού avis -is = πουλί → αφαιρετική ενικού: ave/ avi
non: αρνητικό μόριο = όχι, δεν
respondebat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρατατικού, του ρήματος respondeo, respondi, responsum, respondēre 2 = απαντώ
sutor: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού sutor -oris = παπουτσής
dicere: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic
solebat: γ’ενικό, οριστική παρατατικού, του ρήματος soleo, solitus sum, solēre ημιαποθετικό 2 = συνηθίζω
oleum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού oleum -i = λάδι
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
operam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού opera -ae = κόπος → στον πληθυντικό operae -arum = μισθωτοί εργάτες (ετερόσημο)
perdidi: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος perdo, perdidi, perditum, perdĕre 3 = χάνω
Tandem: χρονικό επίρρημα = επιτέλους, τέλος
corvus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι
salutationem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός
didicit: γ’ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος disco, didici, -, discĕre 3 = μαθαίνω
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
sutor: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού sutor -oris = παπουτσής
cupidus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του επιθέτου cupidus, -a, -um = αυτός, -ή, -ό που επιθυμεί
→ Παραθετικά: cupidior, -ior, -ior, cupidissimus, -a, -um
pecuniae: γενική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού pecunia -ae = χρήματα → δεν διαθέτει πληθυντικό (singulare tantum)
eum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
Caesari: δοτική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris = Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν σχηματίζει πληθυντικό
attulit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος affero, attuli, allatum, afferre 3 = φέρνω (σε κάποιον)
β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: affer
Αudita: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, της μετοχής παθητικού παρακειμένου audio, audivi, auditum, audīre 4 = ακούω
salutatione: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός
Caesar: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris= Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν σχηματίζει πληθυντικό
dixit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω
β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic
domi: γενική ενικού ως επίρρημα, θηλυκό, δ’ κλίση (δανείζεται και κάποιους τύπους από τη β’ κλίση), του ουσιαστικούdomus -us = σπίτι → η γενική, αιτιατική και αφαιρετική ενικού χρησιμοποιούνται μόνο επιρρηματικά για να δηλώσουνστάση, κίνηση και από τόπου κίνηση/απομάκρυνση αντίστοιχα.
|
domus
domus - domi domui domum domus domo |
domus
domuum - domorum domibus domos domus domibus |
satis: ποσοτικό επίρρημα = αρκετά → Παραθετικά: satius, --
salutationum: γενική πληθυντικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός
talium: γενική πληθυντικού, θηλυκό, της δεικτικής αντωνυμίας talis, talis, tale = τέτοιος, -α, -ο → κλίνεται σαν επίθετο γ’ κλίσης και δεν σχηματίζει κλητική ενικού
audio: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος audio, audivi, auditum, audīre 4 = ακούω
Tum: χρονικό επίρρημα = τότε
venit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος venio, veni, ventum, venīre 4 = έρχομαι
corvo: δοτική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι
in: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = σε
mentem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού mens -ntis = νους, μυαλό
verborum: γενική πληθυντικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού verbum -i = λόγος
domini: γενική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού dominus -i = αφεντικό
sui: γενική ενικού, γ’ πρόσωπο (για έναν κτήτορα), αρσενικό, της κτητικής αντωνυμίας suus, sua, suum = δικός, -ή, -ό του
oleum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού oleum -i = λάδι
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
operam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού opera -ae = κόπος → στον πληθυντικό operae -arum = μισθωτοί εργάτες (ετερόσημο)
perdidi: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος perdo, perdidi, perditum, perdĕre 3 = χάνω
ad: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = σε, προς
haec: αιτιατική πληθυντικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό
verba: αιτιατική πληθυντικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού verbum -i = λόγος
Augustus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού Augustus -i = Αύγουστος → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
risit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος rideo, risi, risum, ridēre 2 = γελώ
emit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω
-que: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και → χρησιμοποιείται ως εγκλιτική λέξη
avem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού avis -is = πουλί → αφαιρετική ενικού: ave/ avi
tanti: γενική ενικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας tantus, -a, -um = τόσος, -η, -ο
quanti: γενική ενικού, ουδέτερο, της αναφορικής αντωνυμίας quantus, -a, -um = όσος, -η, -ο
nullam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, του αντωνυμικού επιθέτου nullus, -a, -um = κανένας, καμία, κανένα
adhuc: χρονικό επίρρημα = μέχρι τότε
emerat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού υπερσυντελίκου, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω
salutationum: γενική πληθυντικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός
talium: γενική πληθυντικού, θηλυκό, της δεικτικής αντωνυμίας talis, talis, tale = τέτοιος, -α, -ο → κλίνεται σαν επίθετο γ’ κλίσης και δεν σχηματίζει κλητική ενικού
audio: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος audio, audivi, auditum, audīre 4 = ακούω
Tum: χρονικό επίρρημα = τότε
venit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος venio, veni, ventum, venīre 4 = έρχομαι
corvo: δοτική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι
in: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = σε
mentem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού mens -ntis = νους, μυαλό
verborum: γενική πληθυντικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού verbum -i = λόγος
domini: γενική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού dominus -i = αφεντικό
sui: γενική ενικού, γ’ πρόσωπο (για έναν κτήτορα), αρσενικό, της κτητικής αντωνυμίας suus, sua, suum = δικός, -ή, -ό του
oleum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού oleum -i = λάδι
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
operam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού opera -ae = κόπος → στον πληθυντικό operae -arum = μισθωτοί εργάτες (ετερόσημο)
perdidi: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος perdo, perdidi, perditum, perdĕre 3 = χάνω
ad: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = σε, προς
haec: αιτιατική πληθυντικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό
verba: αιτιατική πληθυντικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού verbum -i = λόγος
Augustus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού Augustus -i = Αύγουστος → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό
risit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος rideo, risi, risum, ridēre 2 = γελώ
emit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω
-que: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και → χρησιμοποιείται ως εγκλιτική λέξη
avem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού avis -is = πουλί → αφαιρετική ενικού: ave/ avi
tanti: γενική ενικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας tantus, -a, -um = τόσος, -η, -ο
quanti: γενική ενικού, ουδέτερο, της αναφορικής αντωνυμίας quantus, -a, -um = όσος, -η, -ο
nullam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, του αντωνυμικού επιθέτου nullus, -a, -um = κανένας, καμία, κανένα
adhuc: χρονικό επίρρημα = μέχρι τότε
emerat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού υπερσυντελίκου, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω
Γραμματική κατάταξη
λέξεων
|
Ουσιαστικά
|
|
||
|
Α’ κλίση
|
Β’ κλίση
|
Γ’ κλίση
|
Δ’ Κλίση
|
|
victoria
–ae
Roma –ae χωρίς πληθυντικό opera –ae = η εργασία, operae -arum = οι μισθωτοί εργάτες pecunia –ae, χωρίς πληθυντικό |
Octavianus
–i χωρίς πληθυντικό
corvus –i sestertius –ii, γενική πληθυντικού sestertium exemplum –i oleum –i χωρίς πληθυντικό verbum –i Augustus –i χωρίς πληθυντικό dominus –i |
homo –inis (αρσ)
Caesar –aris (αρσ) χωρίς πληθυντικό victor –oris (αρσ) imperator –oris (αρσ) sutor –oris (αρσ) salutatio –onis (θηλ) avis –is (θηλ) αφαιρετική ενικού: avi/ ave,
γεν. πληθ. avium
mens –ntis (θηλ).
γεν. πληθ. mentium
|
domus- domus / domi- domui –domum- domus
domo (θηλ.) domus- domuum / domorum- domibus domos- domus- domibus |
|
Επίθετα
|
|
|
Β’ κλίση
|
Γ’ κλίση
|
|
Actiacus, –a, –um
cupidus, –a, –um- cupidior, –ior, –ius- cupidissimus, –a, –um |
par, paris (μονοκατάληκτο)
viginti (απόλυτο
αριθμητικό άκλιτο)
milia – milium – milibus – milia-
milibus (απόλυτο αριθμητικό)
|
|
Αντωνυμίες
|
Επιρρήματα
|
|
quidam, quaedam, quoddam (αόριστη
επιθετική)
is, ea, id (οριστική - επαναληπτική) hic, haec, hoc (δεικτική) talis, talis, tale (δεικτική) suus, sua, sum (κτητική, για έναν κτήτορα) tantus, tanta, tantum (δεικτική) quantus, quanta, quantum (αναφορική) nullus, nulla, nullum (αντωνυμικό επίθετο) |
multum, plus, plurimum
diu, diutius, diutissime frustra tandem satis, satius, - tum adhuc |
|
Ρήματα
|
|
1η
συζυγία
|
|
incito,
incitavi, incitatum, incitāre
|
|
2η
συζυγία
|
|
teneo, tenui, tentum,
tenēre
doceo, docui, doctum, docēre respondeo, respondi, responsum, respondēre soleo, solitus sum, solitum, solēre (ημιαποθετικό) rideo, risi, risum, ridēre |
|
3η
συζυγία
|
|
occurro, occurri/occucurri,
occursum, occurrĕre
instituo, institui, institutum, instituĕre dico, dixi, dictum, dicĕre προσ. ενεστ. dic emo, emi, emptum, emĕre impendo, impendi, impensum, impendĕre perdo, perdidi, perditum, perdĕre disco, didici, -, discĕre
affero και adfero, attuli, allatum, afferre και adferre προσ. ενεστ. affer
interest,
interfuit, interesse (απρόσωπο)
|
|
4η
συζυγία
|
|
audio, audivi, auditum,
audīre
venio, veni, ventum, venīre
redeo, redii, reditum, redīre
|
|
Αντικαταστάσεις
επιθέτων
|
||
|
Θετικός
|
Συγκριτικός
|
Υπερθετικός
|
|
cuidus
|
cupidior
|
cupidissimus
|
Πρόσθετες Ασκήσεις
?
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ
1. Actiacam, tenens, parem, cupidus,
audita :
να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στα άλλα γένη
2. Actiacam, tenens, parem, cupidus,
audita :
να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στον άλλο αριθμό
3. Octavianus, victoriam Actiacam, homo quidam, corvum, tenens, Caesar,
victor, imperator, viginti milibus, sestertium, id exemplum, sutorem quendam,
parem salutationem, operam, avis, oleum, pecuniae, domi, mentem, verborum,
domini sui, haec verba, Augustus : να κλιθούν
4. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων αντωνυμιών : quidam, ei, haec, eum, id, quendam, talium, sui, haec, tanti,
quanti, nullam.
5. quidam, ei, haec, eum, id, quendam, talium, sui, haec, tanti, quanti,
nullam : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου αριθμού
6. quidam, ei, haec, eum, id, quendam, talium, sui, haec, tanti, quanti,
nullam : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη
7. quidam, ei, haec, id, talium, sui,
tanti, quanti, nullam : να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο που βρίσκονται
8. diu, cupidus : να γραφεί ο
αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
9. cupidus : να γραφούν και οι
τρεις βαθμοί του επιρρήματος που παράγεται από το παραπάνω επίθετο και να
κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός του επιθέτου στο θηλυκό γένος.
10.
Να
γραφούν οι ζητούμενοι τύποι (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη
το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος) :
rediret
:
ονοματικοί τύποι της ίδιας φωνής
occurrit
:
β΄πληθυντικό του παρατατικού και του παρακειμένου της υποτακτικής της ίδιας
φωνής
tenens
:
γ΄ενικό του ενεστώτα και του υπερσυντελίκου της οριστικής και της υποτακτικής
και των δυο φωνών
instituerat
:
β΄ενικό του ενεστώτα της προστακτικής της ίδιας φωνής
dicere
:
β΄πληθυντικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της προστακτικής και των δυο φωνών
interfuit
:
ονοματικοί τύποι
emere
:
α΄πληθυντικό του παρατατικού και του συντελεσμένου μέλλοντα της οριστικής και
των δυο φωνών
emit
:
αφαιρετική του γερουνδίου και του σουπίνου
incitavit
:
γ΄ενικό του μέλλοντα της υποτακτικής της ίδιας φωνής
doceret
:
γ΄πληθυντικό του μέλλοντα της οριστικής της μέσης φωνής
impendebat
:
απαρέμφατα και μετοχές της μέσης φωνής
respondebat
:
α΄πληθυντικό όλων των χρόνων της υποτακτικής
solebat
:
ονοματικοί τύποι
perdidi
:
γ΄ενικό του παρατατικού και β΄πληθυντικό του υπερσυντελίκου της υποτακτικής και
των δυο φωνών
didicit
:
αιτιατική του γερουνδίου και α΄πληθυντικό του παρακειμένου της υποτακτικής
attulit
:
β΄ενικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της οριστικής και της προστακτικής της
μέσης φωνής
audita
:
αφαιρετική του ενικού αριθμού του γερουνδιακού του αρσενικού γένους
dixit
:
β΄πληθυντικό του ενεστώτα και του παρατατικού της οριστικής της μέσης φωνής
audio
:
ονοματικοί τύποι της μέσης φωνής
venit
:
ονοματικοί τύποι της ενεργητικής φωνής
risit
:
α΄πληθυντικό του παρατατικού και του υπερσυντελίκου της οριστικής
emerat: β΄ενικό όλων των
χρόνων της υποτακτικής της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας
11. occurrit, instituerat, interfuit, emit, incitavit, impendebat,
respondebat, solebat, perdidi, didicit, attulit, dixit, audio, venit, risit,
emerat : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής
12. rediret, occurrit, tenens, instituerat, dicere, interfuit, emere,
emit, incitavit, doceret, impendebat, respondebat, solebat, perdidi, didicit,
attulit, dixit, audio, venit, risit : να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
13.
rediret, doceret :
να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της οριστικής
14. occurit, instituerat, dicere,
emere, emit, incitavit, doceret, impendebat, respondebat, perdidi, attulit,
dixit, audio, emerat :
να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της άλλης φωνής (για τυχόντες περιφραστικούς
τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
15. rediret, occurit, instituerat, ave, interfuit,
emit, incitavit, doceret, impendebat, respondebat, solebat, perdidi, didicit,
attulit, dixit, audio, venit, risit, emerat : να γραφεί το ίδιο πρόσωπο στον άλλο αριθμό
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ
1. Romam, domi : να
αντικατασταθούν από τα : α) Athenae β) Ephesus γ) patria, ώστε να
εκφράζεται η ίδια επιρρηματική σχέση.
2. post victoriam Actiacam : α) να
αντικατασταθεί η πρόθεση, ώστε να δηλώνεται το «πριν» β) να αναδιατυπωθεί η
φράση αφού αντικατασταθεί ο εμπρόθετος προσδιορισμός με δευτερεύουσα πρόταση
και ο επιθετικός προσδιορισμός με προσδιορισμό της στάσης σε τόπο (Actium :
όνομα πόλης)
3.
Να
μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα (σε
παρένθεση το υποκείμενο που πρέπει να ληφθεί υπόψη) :
α) (Sutor) eum instituerat haec dicere
β) itaque (Caesar) viginti milibus
sestertium eum emit.
γ) Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem
salutationem.
δ) Diu operam frustra impendebat (sutor);
ε) Oleum et operam perdidi.
στ) sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit.
ζ) " Domi satis salutationum talium audio".
η) ... Augustus ... emit(que) avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.
4. Tandem corvus salutationem didicit (a sutore) : να
μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική (σε παρένθεση το ποιητικό αίτιο που
πρέπει να ληφθεί υπόψη).
5. homo quidam ei occurrit corvum
tenens; :
να αντικατασταθεί η μετοχή με : α)δευτερεύουσα αναφορική πρόταση β) με
δευτερεύουσα χρονική πρόταση που θα δηλώνει το σύγχρονο και μάλιστα
συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη.
6.
Να
αναδιατυπωθούν τα απόσπάσματα, αφού μετατραπούν οι δευτερεύουσες προτάσεις σε
μετοχές :
α) Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei
occurrit corvum tenens;
β) quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat “Oleum et operam perdidi”.
7. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem
salutationem : α) να μετατραπεί η δευτερεύουσα πρόταση σε τελικό απαρέμφατο β) να μεταφερθεί το απόσπασμα σε ευθύ λόγο
8. Audita salutatione Caesar dixit : να αναδιατυπωθεί η
φράση, αφού αναλυθεί η μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση(με όλους τους δυνατούς
τρόπους) :
9.
Να
μεταφερθούν τα αποσπάσματα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τις φράσεις που
δίδονται :
α) Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei
occurrit corvum tenens;
εξάρτηση :
Sallustius narrat
Homo quidam dicitur
β) “oleum et operam perdidi.”
εξάρτηση : Sutor dicere solebat
γ) quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat "Oleum
et operam perdidi".
εξάρτηση :
Sallustius narrat
Sutor narrat
δ) “Domi satis salutationum talium audio”.
εξάρτηση : Caesar dixit
ε) Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum
Caesari attulit.
εξάρτηση :
Sallustius narrat
Sutor dicit
Caesar narrat
στ) Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc
emerat.
εξάρτηση :
Sallustius narrat
Augustus dicit / dixit
Augustus dicitur / dicebatur
10. Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium
eum emit : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η δεύτερη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα συμπερασματική (στην κύρια να προστεθεί το ποσοτικό επίρρημα tam)
11. Tandem corvus salutationem didicit
et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit : να αναδιατυπωθεί
το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική,
ώστε να δηλώνεται υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρελθόν.
12.
quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat "Oleum et operam
perdidi" :
να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε
δευτερεύουσα υποθετική, ώστε να δηλώνεται : α)ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν β)
υπόθεση δυνατή ή πιθανή.
επιμέλεια: Χαρίδημος Ξενικάκης