Bello Latīno Τ. Manlius consul nobili genere natus
exercitui Rōmanōrum praefuit. Is cum aliquando castris abīret, edixit ut omnes
pugnā abstinērent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitāvit
et a duce hostium his verbis proelio lacessītus est: «Congrediāmur, ut
singulāris proelii eventu cernātur, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte
antecellat». Tum adulescens, viribus suis confīsus et cupiditāte pugnandi
permōtus, iniussū consulis in certāmen ruit; et fortior hoste, hastā eum
transfixit et armis spoliāvit. Statim hostes fugā salūtem petivērunt. Sed
consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius operā hostes fugāti
erant, morte multāvit.
Κείμενο Νεοελληνική
Μετάφραση
Bello Latīno
Τ. Manlius consul
nobili genere natus
exercitui Rōmanōrum praefuit.
Is cum aliquando castris abīret,
edixit ut omnes pugnā abstinērent.
Sed paulo post filius eius
castra hostium praeterequitāvit
et a duce hostium his verbis proelio
lacessītus est:
«Congrediāmur,
ut singulāris proelii eventu cernātur,
quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte
antecellat». Tum adulescens,
viribus suis confīsus et
cupiditāte pugnandi permōtus,
iniussū consulis in certāmen ruit;
et fortior hoste,
hastā eum transfixit
et armis spoliāvit.
Statim hostes fugā salūtem petivērunt.
Sed consul,
cum in castra revertisset,
adulescentem, cuius operā hostes fugāti
erant, morte multāvit.
|
Στον Λατινικό πόλεμο,
ο Τίτος
Μάνλιος ο ύπατος,
που καταγόταν από αριστοκρατική γενιά,
είχε την αρχηγία του στρατού των Ρωμαίων.
Αυτός, όταν κάποτε έφευγε από το στρατόπεδο,
διέταξε να απέχουν όλοι από τη μάχη.
Αλλά λίγο αργότερα ο γυιος του
πέρασε έφιππος μπροστά από το στρατόπεδο των
εχθρών
και προκλήθηκε σε μάχη από τον αρχηγό των εχθρών
με αυτά τα λόγια:
«Ας μονομαχήσουμε,
για να
κριθεί από την έκβαση της μονομαχίας
πόσο ο Λατίνος στρατιώτης ξεπερνά τον Ρωμαίο σε
ανδρεία». Τότε ο νεαρός,
έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του και
παρακινημένος από την επιθυμία του για μάχη,
όρμησε στον αγώνα αντίθετα με την διαταγή του
υπάτου·
και γενναιότερος από τον εχθρό,
τον διαπέρασε με το δόρυ
και τον γύμνωσε από τα όπλα.
Αμέσως οι εχθροί ζήτησαν τη σωτηρία στη φυγή.
Αλλά ο ύπατος,
όταν επέστρεψε στο στρατόπεδο,
τιμώρησε με θάνατο τον νεαρό, με τις ενέργειες
του οποίου οι εχθροί είχαν τραπεί σε φυγή.
|
Γραμματική αναγνώριση
bello: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού bellum -i,
β΄ κλίση, ουδέτερο = ο πόλεμος.
Latino: αφαιρετική ενικού ουδετέρου γένους του επιθέτου Latinus, -a, -um, β΄ κλίση = Λατινικός, -ή, -ό.
T. (Titus) Manlius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού T. Manlius -ii(i), β΄ κλίση αρσενικό = Τίτος Μάνλιος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
consul: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού consul -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο ύπατος.
nobili: αφαιρετική ενικού ουδετέρου γένους του επιθέτου nobilis, -is, -e, γ΄ κλίση = αριστοκρατικός, -ή, -ό (Συγκριτικός: nobilior, -ior, -ius, Υπερθετικός: nobilissimus, -a, -um).
genere: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού genus -eris, γ΄ κλίση, ουδέτερο = η γενιά.
natus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της μετοχής παρακειμένου του ρήματος nascor, natus sum, nasci αποθετικό 3 = γεννιέμαι (μετοχή μέλλοντα: nasciturus).
exercitui: δοτική ενικού του ουσιαστικού exercitus -us, δ΄ κλίση, αρσενικό = ο στρατός.
Romanorum: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού Romanus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο Ρωμαίος.
praefuit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος praesum, praefui, -, praeesse = είμαι αρχηγός, προΐσταμαι.
is: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής-επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό.
cum: σύνδεσμος χρονικός (εδώ ιστορικός - διηγηματικός) = όταν.
aliquando: χρονικό επίρρημα = κάποτε.
castris: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού castra -orum, β΄ κλίση, ουδέτερο = το στρατόπεδο (στον ενικό: castrum -i = το φρούριο).
abiret: γ΄ ενικό υποτακτικής παρατατικού του ρήματος abeo, abi(v)i, abitum, abīre = φεύγω.
edixit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος edico, edixi, edictum, edicĕre 3 = διατάζω.
ut: εδώ βουλητικός σύνδεσμος = να.
omnes: ονομαστική πληθυντικού αρσενικού γένους του επιθέτου omnis, -is, -e, γ΄ κλίση = όλος, -η, -ο.
pugna: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού pugna -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η μάχη.
abstinerent: γ΄ πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού ενεργητικής φωνής του ρήματος abstineo, abstinui, abstentum, abstinēre 2 = απέχω.
sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά.
paulo: αφαιρετική ενικού του επιθέτου paulus, -a, -um β΄ κλίση, ουδέτερο = λίγος, -η, -ο (δεν διαθέτει παραθετικά).
post: χρονικό επίρρημα = αργότερα.
filius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού filius -ii(i), β’ κλίση, αρσενικό = ο γιος (κλητική ενικού: fili).
eius: γενική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής - επαναληπτικής αντωνυμίας is,ea,id = αυτός -ή -ό.
castra: αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού castra -orum, β΄ κλίση, ουδέτερο = το στρατόπεδο (στον ενικό: castrum -i= το φρούριο).
hostium: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
praeterequitavit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος praeterequito, - avi, -atum, -āre 1 = περνώ έφιππος μπροστά από.
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
a ή ab: πρόθεση + αφαιρετική = από.
duce: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού dux -cis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο αρχηγός.
hostium: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
his: αφαιρετική πληθυντικού ουδετέρου γένους της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό.
verbis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού verbum -i, β΄ κλίση, ουδέτερο = ο λόγος.
proelio: δοτική ενικού του ουσιαστικού proelium -ii(i), β΄ κλίση, ουδέτερο = η μάχη.
lacessitus est: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου παθητικής φωνής του ρήματος lacesso, lacessivi, lacessitum lacessĕre 3 = προκαλώ.
congrediamur: α΄ πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα του ρήματος congredior, congressus sum, congrĕdi αποθετικό 3 = συγκρούομαι (ανήκει στα 15 σε -io).
ut: εδώ τελικός σύνδεσμος = για να.
singularis: γενική ενικού ουδετέρου γένους του επιθέτου singularis, -is, -e, γ΄ κλίση = μοναδικός, -ή, -ό (δεν σχηματίζει παραθετικά διότι εκφράζεται με αυτό απόλυτη έννοια).
proelii: γενική ενικού του ουσιαστικού proelium -ii(i), β΄ κλίση, ουδέτερο = η μάχη.
eventu: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού eventus -us, δ΄ κλίση, αρσενικό = η έκβαση.
cernatur: γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα παθητικής φωνής του ρήματος cerno, crevi, cretum, cernĕre 3 = κρίνω (στο κείμενο είναι απρόσωπο: cernitur, conspectum est, cerni).
quanto: αφαιρετική ενικού ουδετέρου γένους της ερωτηματικής αντωνυμίας quantus, -a, -um = πόσος, -η, ο.
miles: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού miles -itis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο στρατιώτης.
Latinus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους του επιθέτου Latinus, -a, -um, β΄ κλίση = Λατινικός, -ή, -ό.
Romano: δοτική ενικού του ουσιαστικού Romanus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο Ρωμαίος.
virtute: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού virtus -utis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η ανδρεία.
antecellat: γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος antecello, -, -, antecellĕre 3 = ξεπερνώ.
tum: χρονικό επίρρημα = τότε.
adulescens: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού adulescens -ntis, γ΄ κλίση, αρσενικό και θηλυκό (εδώ αρσενικό) = ο νεαρός.
viribus: αφαιρετική πληθυντικού του ελλειπτικού ουσιαστικού vis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η δύναμη.
Latino: αφαιρετική ενικού ουδετέρου γένους του επιθέτου Latinus, -a, -um, β΄ κλίση = Λατινικός, -ή, -ό.
T. (Titus) Manlius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού T. Manlius -ii(i), β΄ κλίση αρσενικό = Τίτος Μάνλιος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
consul: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού consul -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο ύπατος.
nobili: αφαιρετική ενικού ουδετέρου γένους του επιθέτου nobilis, -is, -e, γ΄ κλίση = αριστοκρατικός, -ή, -ό (Συγκριτικός: nobilior, -ior, -ius, Υπερθετικός: nobilissimus, -a, -um).
genere: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού genus -eris, γ΄ κλίση, ουδέτερο = η γενιά.
natus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της μετοχής παρακειμένου του ρήματος nascor, natus sum, nasci αποθετικό 3 = γεννιέμαι (μετοχή μέλλοντα: nasciturus).
exercitui: δοτική ενικού του ουσιαστικού exercitus -us, δ΄ κλίση, αρσενικό = ο στρατός.
Romanorum: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού Romanus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο Ρωμαίος.
praefuit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος praesum, praefui, -, praeesse = είμαι αρχηγός, προΐσταμαι.
is: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής-επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό.
cum: σύνδεσμος χρονικός (εδώ ιστορικός - διηγηματικός) = όταν.
aliquando: χρονικό επίρρημα = κάποτε.
castris: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού castra -orum, β΄ κλίση, ουδέτερο = το στρατόπεδο (στον ενικό: castrum -i = το φρούριο).
abiret: γ΄ ενικό υποτακτικής παρατατικού του ρήματος abeo, abi(v)i, abitum, abīre = φεύγω.
edixit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος edico, edixi, edictum, edicĕre 3 = διατάζω.
ut: εδώ βουλητικός σύνδεσμος = να.
omnes: ονομαστική πληθυντικού αρσενικού γένους του επιθέτου omnis, -is, -e, γ΄ κλίση = όλος, -η, -ο.
pugna: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού pugna -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η μάχη.
abstinerent: γ΄ πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού ενεργητικής φωνής του ρήματος abstineo, abstinui, abstentum, abstinēre 2 = απέχω.
sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά.
paulo: αφαιρετική ενικού του επιθέτου paulus, -a, -um β΄ κλίση, ουδέτερο = λίγος, -η, -ο (δεν διαθέτει παραθετικά).
post: χρονικό επίρρημα = αργότερα.
filius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού filius -ii(i), β’ κλίση, αρσενικό = ο γιος (κλητική ενικού: fili).
eius: γενική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής - επαναληπτικής αντωνυμίας is,ea,id = αυτός -ή -ό.
castra: αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού castra -orum, β΄ κλίση, ουδέτερο = το στρατόπεδο (στον ενικό: castrum -i= το φρούριο).
hostium: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
praeterequitavit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος praeterequito, - avi, -atum, -āre 1 = περνώ έφιππος μπροστά από.
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
a ή ab: πρόθεση + αφαιρετική = από.
duce: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού dux -cis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο αρχηγός.
hostium: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
his: αφαιρετική πληθυντικού ουδετέρου γένους της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό.
verbis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού verbum -i, β΄ κλίση, ουδέτερο = ο λόγος.
proelio: δοτική ενικού του ουσιαστικού proelium -ii(i), β΄ κλίση, ουδέτερο = η μάχη.
lacessitus est: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου παθητικής φωνής του ρήματος lacesso, lacessivi, lacessitum lacessĕre 3 = προκαλώ.
congrediamur: α΄ πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα του ρήματος congredior, congressus sum, congrĕdi αποθετικό 3 = συγκρούομαι (ανήκει στα 15 σε -io).
ut: εδώ τελικός σύνδεσμος = για να.
singularis: γενική ενικού ουδετέρου γένους του επιθέτου singularis, -is, -e, γ΄ κλίση = μοναδικός, -ή, -ό (δεν σχηματίζει παραθετικά διότι εκφράζεται με αυτό απόλυτη έννοια).
proelii: γενική ενικού του ουσιαστικού proelium -ii(i), β΄ κλίση, ουδέτερο = η μάχη.
eventu: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού eventus -us, δ΄ κλίση, αρσενικό = η έκβαση.
cernatur: γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα παθητικής φωνής του ρήματος cerno, crevi, cretum, cernĕre 3 = κρίνω (στο κείμενο είναι απρόσωπο: cernitur, conspectum est, cerni).
quanto: αφαιρετική ενικού ουδετέρου γένους της ερωτηματικής αντωνυμίας quantus, -a, -um = πόσος, -η, ο.
miles: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού miles -itis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο στρατιώτης.
Latinus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους του επιθέτου Latinus, -a, -um, β΄ κλίση = Λατινικός, -ή, -ό.
Romano: δοτική ενικού του ουσιαστικού Romanus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο Ρωμαίος.
virtute: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού virtus -utis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η ανδρεία.
antecellat: γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος antecello, -, -, antecellĕre 3 = ξεπερνώ.
tum: χρονικό επίρρημα = τότε.
adulescens: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού adulescens -ntis, γ΄ κλίση, αρσενικό και θηλυκό (εδώ αρσενικό) = ο νεαρός.
viribus: αφαιρετική πληθυντικού του ελλειπτικού ουσιαστικού vis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η δύναμη.
Ενικός
|
Πληθυντικός
|
|
Ονομαστική
|
vis
|
vires
|
Γενική
|
-
|
virium
|
Δοτική
|
-
|
viribus
|
Αιτιατική
|
vim
|
vires/is
|
Κλητική
|
-
|
vires
|
Αφαιρετική
|
vi
|
viribus
|
suis:
αφαιρετική πληθυντικού θηλυκού γένους της κτητικής αντωνυμίας suus, -a, um = δικός, -ή, -ό του/τους (εδώ για έναν κτήτορα).
confisus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους μετοχής παρακειμένου του ρήματος confidο, confisus sum, confidĕreημιαποθετικό 3 = εμπιστεύομαι.
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
cupiditate: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού cupiditas -atis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η επιθυμία.
pugnandi: γενική γερουνδίου του ρήματος pugno, -avi, -atum, -āre 1 = μάχομαι.
permotus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους μετοχής παρακειμένου παθητικής φωνής του ρήματος permoveo, permovi, permotum, permovēre 2 = παρακινώ.
iniussu: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού iniussus -us, δ΄ κλίση, αρσενικό (εύχρηστο μόνο στην αφαιρετική ενικού) = αντίθετα με τη διαταγή/παρά τη διαταγή.
consulis: γενική ενικού του ουσιαστικού consul -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο ύπατος.
in: πρόθεση (+ αιτιατική ή + αφαιρετική) = σε (εδώ αιτιατική).
certamen: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού certamen -inis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο αγώνας.
ruit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος ruo, rui, rutum, ruĕre 3 = ορμώ (μετοχή μέλλοντα: ruiturus).
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
fortior: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους συγκριτικού βαθμού του επιθέτου fortis, -is, -e, γ΄ κλίση = ο γενναίος, -α, -ο (Συγκριτικός: fortior, - ior, - ius, Υπερθετικός: fortissimus, - a, - um).
hoste: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού hostis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
hasta: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού hasta -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = το δόρυ.
eum: αιτιατική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής-επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό.
transfixit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος transfigo, transfixi, transfixum, transfigĕre 3 = διαπερνώ.
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
armis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού arma -orum, β΄ κλίση, ουδέτερο = τα όπλα (plurale tantum = έχει μόνο πληθυντικό).
spoliavit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος spolio, -avi, -atum, -āre 1 = απογυμνώνω.
statim: χρονικό επίρρημα = αμέσως.
hostes: ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
fuga: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού fuga -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η φυγή.
salutem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού salus -utis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η σωτηρία.
petiverunt: γ΄ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος peto, peti(v)i, petitum, petĕre 3 = ζητώ.
sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά.
consul: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού consul -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο ύπατος.
cum: χρονικός σύνδεσμος (εδώ: ιστορικός - διηγηματικός) = όταν.
in: πρόθεση (+ αιτιατική ή + αφαιρετική) = σε (εδώ αιτιατική).
castra: αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού castra -orum, β΄ κλίση, ουδέτερο = στρατόπεδο (στον ενικό: castrum -i = το φρούριο).
revertisset: γ΄ ενικό υποτακτικής υπερσυντελίκου του ρήματος revertor, reverti, (reversus sum) reverti ημιαποθετικό και αποθετικό 3 (εδώ ημιαποθετικό) = επιστρέφω.
adulescentem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού adulescens -ntis, γ΄ κλίση, αρσενικό και θηλυκό (εδώ αρσενικό) = ο νεαρός.
cuius: γενική ενικού αρσενικού γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = οποίος, -α, -ο.
opera: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού opera -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = έργο, ενέργεια, κόπος. Στον πληθυντικό συναντάται με διαφορετική σημασία:operae -arum = εργάτες,μισθωτοί.
opera: (+ γεν. του προσ.) = με τις ενέργειες κάποιου, χάρη σε κάποιον.
hostes: ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
fugati erant: γ΄ πληθυντικό οριστικής υπερσυντελίκου παθητικής φωνής του ρήματος fugo, -avi, -atum, -āre 1 = τρέπω σε φυγή.
morte: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού mors, mortis, γ΄ κλίση, θηλυκό = ο θάνατος.
multavit: γ΄ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος multo, -avi, -atum, -āre 1 = τιμωρώ.
confisus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους μετοχής παρακειμένου του ρήματος confidο, confisus sum, confidĕreημιαποθετικό 3 = εμπιστεύομαι.
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
cupiditate: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού cupiditas -atis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η επιθυμία.
pugnandi: γενική γερουνδίου του ρήματος pugno, -avi, -atum, -āre 1 = μάχομαι.
permotus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους μετοχής παρακειμένου παθητικής φωνής του ρήματος permoveo, permovi, permotum, permovēre 2 = παρακινώ.
iniussu: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού iniussus -us, δ΄ κλίση, αρσενικό (εύχρηστο μόνο στην αφαιρετική ενικού) = αντίθετα με τη διαταγή/παρά τη διαταγή.
consulis: γενική ενικού του ουσιαστικού consul -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο ύπατος.
in: πρόθεση (+ αιτιατική ή + αφαιρετική) = σε (εδώ αιτιατική).
certamen: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού certamen -inis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο αγώνας.
ruit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος ruo, rui, rutum, ruĕre 3 = ορμώ (μετοχή μέλλοντα: ruiturus).
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
fortior: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους συγκριτικού βαθμού του επιθέτου fortis, -is, -e, γ΄ κλίση = ο γενναίος, -α, -ο (Συγκριτικός: fortior, - ior, - ius, Υπερθετικός: fortissimus, - a, - um).
hoste: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού hostis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
hasta: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού hasta -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = το δόρυ.
eum: αιτιατική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής-επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό.
transfixit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος transfigo, transfixi, transfixum, transfigĕre 3 = διαπερνώ.
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
armis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού arma -orum, β΄ κλίση, ουδέτερο = τα όπλα (plurale tantum = έχει μόνο πληθυντικό).
spoliavit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος spolio, -avi, -atum, -āre 1 = απογυμνώνω.
statim: χρονικό επίρρημα = αμέσως.
hostes: ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
fuga: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού fuga -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η φυγή.
salutem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού salus -utis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η σωτηρία.
petiverunt: γ΄ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος peto, peti(v)i, petitum, petĕre 3 = ζητώ.
sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά.
consul: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού consul -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο ύπατος.
cum: χρονικός σύνδεσμος (εδώ: ιστορικός - διηγηματικός) = όταν.
in: πρόθεση (+ αιτιατική ή + αφαιρετική) = σε (εδώ αιτιατική).
castra: αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού castra -orum, β΄ κλίση, ουδέτερο = στρατόπεδο (στον ενικό: castrum -i = το φρούριο).
revertisset: γ΄ ενικό υποτακτικής υπερσυντελίκου του ρήματος revertor, reverti, (reversus sum) reverti ημιαποθετικό και αποθετικό 3 (εδώ ημιαποθετικό) = επιστρέφω.
adulescentem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού adulescens -ntis, γ΄ κλίση, αρσενικό και θηλυκό (εδώ αρσενικό) = ο νεαρός.
cuius: γενική ενικού αρσενικού γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = οποίος, -α, -ο.
opera: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού opera -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = έργο, ενέργεια, κόπος. Στον πληθυντικό συναντάται με διαφορετική σημασία:operae -arum = εργάτες,μισθωτοί.
opera: (+ γεν. του προσ.) = με τις ενέργειες κάποιου, χάρη σε κάποιον.
hostes: ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
fugati erant: γ΄ πληθυντικό οριστικής υπερσυντελίκου παθητικής φωνής του ρήματος fugo, -avi, -atum, -āre 1 = τρέπω σε φυγή.
morte: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού mors, mortis, γ΄ κλίση, θηλυκό = ο θάνατος.
multavit: γ΄ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος multo, -avi, -atum, -āre 1 = τιμωρώ.
Γραμματική κατάταξη λέξεων
Ουσιαστικά
|
|||
Α’
κλίση
|
Β’
κλίση
|
Γ’ κλίση
|
Δ’
κλίση
|
pugna -ae
hasta -ae fuga -ae opera –ae = ενέργεια, κόπος
operae -arum =
εργάτες
|
bellum -i
Manlius -ii/i: χωρίς πληθυντικό, κλητ. ενικού T. Manli Romanus -i castrum –i = το φρούριο
castra -orum =το στρατόπεδο
verbum -i: filius -ii/i κλητ. ενικού fili
proelium -ii/i
arma -orum χωρίς ενικό |
consul -is (αρσ)
genus -eris (ουδ) hostis -is (αρσ) dux -cis (αρσ) miles -itis (αρσ) virtus -utis (θηλ) adulescens -ntis(αρσ) γεν. πληθ. adulescentium vis, -,-, vim, -, vi (θηλ)
vires- virium- viribus- vires-
vires- viribus
cupiditas –atis (θηλ) certamen -inis (ουδ) salus -utis (θηλ) mors -rtis (θηλ) |
exercitus -us (αρσ)
iniussus -us (αρσ)
εύχρηστο μόνο στην
αφαιρετική ενικού: iniussu
eventus -us (αρσ) |
Επίθετα
|
|
Β’ κλίση
|
Γ’ κλίση
|
Latinus, -a, -um
paulus, -a, -um |
οmnis, -is, -e
singularis, -is, -e
nobilis, -is, -e - nobilior, -ior, -ius - nobilissimus, -a, -um fortis, -is, -e - fortior, -ior, -ius - fortissimus, -a, -um |
Αντωνυμίες
|
Επιρρήματα
|
is, ea, id (οριστική-επαναληπτική)
hic, haec, hoc (δεικτική) quantus, -a, -um (ερωτηματική) suus, sua, suum (κτητική) qui, quae, quod (αναφορική) |
aliquando
post tum statim |
Ρήματα
|
1η
συζυγία
|
praeterequito, praeterequitavi,
praeterequitatum, praeterequitāre
pugno, pugnavi, pugnatum, pugnāre spolio,spoliavi, spoliatum, spoliāre fugo, fugavi, fugatum, fugāre multo, multavi, multatum, multāre |
2η συζυγία
|
abstineo,
abstinui, abstentum, abstinēre
permoveo, permovi, permotum, permovēre |
3η
συζυγία
|
nascor, natus sum, natum, nasci αποθετικό μετοχή μέλλοντα: nasciturus
praesum, praefui, -, praeesse
edico, edixi, edictum, edicĕre lacesso, lacessivi, lacessitum, lacessĕre congredior, congressus sum, congressum, congrĕdi αποθετικό cerno, crevi, cretum, cernĕre (στο κείμενο είναι απρόσωπο: cernitur, conspectum est, cerni), μετοχή παρακειμένου conspectus, -a, -um antecello, -, -, antecellĕre confido, confisus sum, confisum, confidĕre ημιαποθετικό ruo, rui, rutum, ruĕre μετοχή μέλλοντα: ruiturus transfigo, transfixi, transfixum, transfigĕre peto, peti(v)i, petitum, petĕre revertor, reverti (και reversus sum), reversum, reverti ημιαποθετικό και αποθετικό (εδώ ημιαποθετικό) |
4η συζυγία
|
abeo, abi(v)i, abitum,
abire
|
Αντικαταστάσεις
επιθέτων
|
||
Θετικός
|
Συγκριτικός
|
Υπερθετικός
|
nobili
|
nobiliore
|
nobilissimo
|
fortis
|
fortior
|
fortissimus
|
Πρόσθετες Ασκήσεις
?
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ
1. bello Latino, Manlius, consul, nobili genere, natus, exercitui,
Romanorum, castris, omnes, pugna, filius, hostium, duce, his verbis, singularis
proelii, eventu, miles Latinus, virtute, adulescens, viribus suis, confisus,
cupiditate, permotus, iniussu, certamen, fortior, hasta, fuga, salutem, opera,
morte : να κλιθούν
2. nobili, confisus, adulescens,
fortior :
να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου αριθμού.
3. nobili, permotus, fortior : να γραφούν οι
αντίστοιχοι τύποι στα άλλα γένη
4. nobili, fortior : να γραφεί ο
αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς.
5. nobili, fortior : να γραφούν τα
επιρρήματα που παράγονται από τα παραπάνω επίθετα σε όλους τους βαθμούς
6. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των
τύπων των ακόλουθων αντωνυμιών : is, eius, his, quanto, suis, eum, cuius
7. is, eius, his, quanto, suis, eum,
cuius :
να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου αριθμού
8. is, eius, his, quanto, suis, eum,
cuius :
να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη
9. is, his, quanto, suis, cuius : να κλιθούν στο
γένος ή (και) πρόσωπο που βρίσκονται
10. eius, cuius : να κλιθούν στο
ουδέτερο γένος
11. suis : να κλιθεί στο α΄
πρόσωπο του ουδετέρου γένους για πολλούς κτήτορες
12.
Να
γραφούν οι ζητούμενοι τύποι (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη
το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος) :
natus
:
β΄ενικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της προστακτικής
praefuit
:
δοτική του ενικού αριθμού του αρσενικού γένους της μετοχής του ενεστώτα
abiret
:
β΄πληθυντικό του παρακειμένου της οριστικής
edixit
:
απαρέμφατα της μέσης φωνής και β΄ενικό του ενεστώτα της προστακτικής της
ενεργητικής φωνής
abstinerent
:
γ΄ενικό του υπερσυντελίκου της υποτακτικής της ίδιας φωνής
praeterequitavit
:
γενική του ενικού αριθμού του θηλυκού γένους της μετοχής του μέλλοντα
lacessitus
est :
ονοματικοί τύποι της ενεργητικής φωνής
congrediamur
:
γ΄πληθυντικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της οριστικής
cernatur
:
γ΄ενικό του παρατατικού και του συντελεσμένου μέλλοντα της οριστικής της
ενεργητικής φωνής και β΄ενικό του παρακειμένου της υποτακτικής της μέσης φωνής
antecellat
:
απαρέμφατα και των δυο φωνών
confisus
:
β΄ενικό όλων των χρόνων της υποτακτικής
pugnandi
:
ονομαστική του πληθυντικού αριθμού του αρσενικού γένους του γερουνδιακού
permotus
:
β΄πληθυντικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων και των δυο φωνών
ruit
:
μετοχές όλων των χρόνων και των δυο φωνών στην ονομαστική του ενικού αριθμού
του ουδετέρου γένους
transfixit
:
β΄πληθυντικό των συντελικών χρόνων της υποτακτικής της μέσης φωνής
spoliavit
:
γ΄ενικό του μέλλοντα της προστακτικής και των δυο φωνών
petiverunt
:
β΄ενικό του μέλλοντα της υποτακτικής της ίδιας φωνής
revertisset
:
γ΄ενικό του παρακειμένου της οριστικής
fugati
erant :
β΄πληθυντικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων της ενεργητικής φωνής
multavit
:
α΄πληθυντικό του παρακειμένου της οριστικής και της υποτακτικής της μέσης φωνής
13. praefuit, abiret, edixit, abstinerent, praeterequitavit, lacessitus
est, congrediamur, cernatur, antecellat, ruit, transfixit, spoliavit,
petiverunt, revertisset, fugati erant, multavit : να γραφεί το ίδιο πρόσωπο στον άλλο αριθμό
14. edixit, abstinerent, lacessitus est, cernatur, antecellat,
transfixit, spoliavit, petiverunt, fugati erant, multavit : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της άλλης φωνής (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
15. abiret, abstinerent, congrediamur, cernatur, antecellat, revertisset
: να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της οριστικής.
16. praefuit, praeterequitavit, lacessitus, est, ruit, transfixit,
spoliavit, petiverunt, fugati erant, multavit : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής
17. praefuit, abiret, edixit, abstinerent,
praeterequitavit, lacessitus est, congrediamur, cernatur, antecellat, confisus,
ruit, transfixit, spoliavit, petiverunt, revertisset, fugati erant, multavit : να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (για τυχόντες περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ
1.
fortior hoste :
Να διατυπωθεί με άλλο τρόπο ο β΄ όρος της σύγκρισης
2.
Να
μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα:
α) et (adulescens) fortior hoste,
hasta eum transfixit et armis spoliavit
β) Statim hostes fuga salutem petiverunt.
γ) Sed consul...adulescentem … morte multavit.
3.
Να
μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική στα παρακάτω αποσπάσματα:
α) Sed paulo post (filius
eius/is) a duce hostium his verbis proelio lacessitus est;
β) Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles
Latinus Romano virtute antecellat.
γ) cuius opera hostes fugati erant
4.
Να
αναδιατυπωθούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού αναλυθούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες
προτάσεις (με όλους τους δυνατούς τρόπους) :
α) Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum
praefuit.
β) Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus,
iniussu consulis in certamen ruit;
5.
Να
μεταφερθούν τα αποσπάσματα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τις φράσεις που
δίδονται :
α) Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum
praefuit. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent.
εξάρτηση : Sallustius narrat
T.Manlius narrat
β) Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus,
iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste, hasta eum transfixit et
armis spoliavit.
εξάρτηση :
Adulescens dicit
Adulescens dicitur
γ) paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce
hostium his verbis proelio lacessitus est;
εξάρτηση : Sallustius narrat
T.Manlius narrat
Filius T. Manlii/(-i) dicitur
δ) Statim hostes fuga salutem petiverunt.
εξάρτηση : Sallustius narrat
Hostes dicunt
Hostes dicuntur
ε) Consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius opera hostes
fugati erant, morte multavit.
εξάρτηση : Consul dicit
Consul dicitur
Plinius narrat
στ) “Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles
Latinus Romano virtute antecellat”.
εξάρτηση : Dux hostium adulescentem adhortatur+τελικό απαρέμφατο
Dux hostium adulescentem adhortatus est+βουλητική πρόταση
6. Congrediamur : να εκφραστεί
απαγόρευση : α) στο ίδιο πρόσωπο β) στο β΄πληθυντικό πρόσωπο και με τους δύο
τρόπους.
7. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση του
κειμένου να μετατραπεί σε ευθεία.
8. ut singularis proelii eventu
cernatur :
να δηλωθεί ο προσδιορισμός του σκοπού με τους άλλους τρόπους
9. edixit ut omnes pugna abstinerent : να αναδιατυπωθεί
το απόσπασμα, αφού αντικατασταθεί η δευτερεύουσα πρόταση με τελικό απαρέμφατο
γ) να μεταφερθεί στον ευθύ λόγο
10. Sed consul ... adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte
multavit : να διατυπωθεί με άλλο τρόπο η έκφραση cuius opera
11. Οι δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις
του κειμένου να μετατραπούν σε μετοχές
12. Paulo post filius eius castra
hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est; : να αναδιατυπωθεί
το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα υποθετική
που θα δηλώνει : α) ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον β) υπόθεση αντίθετη του
πραγματικού στο παρόν γ) υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρελθόν
13.
fortior hoste, hasta eum transfixit : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού
μετατραπεί το επιρρηματικό κατηγορούμενο σε δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση
που θα δηλώνει αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή (εννοούμενο
υποκείμενο adulescens).
Επιμέλεια: Χαρίδημος Ξενικάκης
Επιμέλεια: Χαρίδημος Ξενικάκης