Β’
ΛΥΚΕΙΟΥ
ΟΜΑΔΑ
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
Γραπτή
δοκιμασία στα Αρχαία Ελληνικά
Διδαγμένο κείμενο
Λυσίας, Ὑπὲρ Μαντιθέου §§8-9
Ἔτι δέ, ὦ
βουλή, εἴπερ ἵππευσα, οὐκ ἂν ἦ ἔξαρνος ὡς δεινόν τι πεποιηκώς, ἀλλ᾽ ἠξίουν,
ἀποδείξας ὡς οὐδεὶς ὑπ᾽ ἐμοῦ τῶν πολιτῶν κακῶς πέπονθε, δοκιμάζεσθαι. Ὁρῶ δὲ
καὶ ὑμᾶς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας,
πολλοὺς δ᾽ αὐτῶν στρατηγοὺς καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους. Ὥστε μηδὲν δι᾽
ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν, ἢ ὅτι περιφανῶς ἐτόλμησάν μου
καταψεύσασθαι. Ἀνάβηθι δέ μοι καὶ μαρτύρησον. Περὶ μὲν τοίνυν αὐτῆς τῆς αἰτίας
οὐκ οἶδ᾽ ὅ, τι δεῖ πλείω λέγειν· δοκεῖ δέ μοι, ὦ βουλή, ἐν μὲν τοῖς ἄλλοις
ἀγῶσι περὶ αὐτῶν μόνων τῶν κατηγορημένων προσήκειν ἀπολογεῖσθαι, ἐν δὲ ταῖς
δοκιμασίαις δίκαιον εἶναι παντὸς τοῦ βίου λόγον διδόναι. Δέομαι οὖν ὑμῶν μετ᾽
εὐνοίας ἀκροάσασθαί μου. Ποιήσομαι δὲ τὴν ἀπολογίαν ὡς ἂν δύνωμαι διὰ
βραχυτάτων.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α1. Να
γράψετε το γράμμα που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις παρακάτω περιόδους λόγου
και δίπλα σε αυτό τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος»,
αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο (μονάδες 5) και να τεκμηριώσετε
κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις/φράσεις του αρχαίου κειμένου που
την επιβεβαιώνουν (μονάδες 5):
α. Κατά τον Μαντίθεο το να έχει
υπηρετήσει κανείς στο ιππικό την εποχή των Τριάκοντα δεν αποτελεί αιτία
αποκλεισμού από το αξίωμα του βουλευτή.
β. Ο Μαντίθεος δηλώνει ότι ο μοναδικός
λόγος της απολογίας του δεν είναι η κατηγορία, αλλά ο έλεγχος της συκοφαντίας
των κατηγόρων του.
γ. Ο Μαντίθεος ισχυρίζεται ότι στις
«δοκιμασίες» ο ομιλητής πρέπει κυρίως να αντικρούει με επιχειρήματα τις
κατηγορίες των αντιπάλων, όπως συμβαίνει και στις άλλες δικαστικές διαμάχες.
δ. Ο Μαντίθεος παρακαλεί τους
κατήγορούς του να δείξουν ευνοϊκότερη στάση και να αποσύρουν τις κατηγορίες
τους.
ε. Ο
Μαντίθεος υπόσχεται ότι θα είναι σύντομος στην απολογία του.
Μονάδες 10
Β1. Πώς διαγράφει ο Μαντίθεος το ήθος του στο απόσπασμα «Ἔτι δέ, ὦ βουλή, … καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους»;
Μονάδες 10
Β2. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α εκείνα της στήλης
Β.
|
Α |
Β |
|
1.
Πλάτων 2.
Περικλής 3.
Γοργίας 4.
Ισοκράτης 5.
Πρωταγόρας |
α)
ρητορική σχολή β)
πολλά σχήματα λόγου γ)
δισσοί λόγοι δ)
αποδοκιμασία ρητορικής από ηθική άποψη ε)
φυσικός ρήτορας, πολιτικός |
Μονάδες 10
Β3. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ἀριστοτέλης, Ἀθηναίων Πολιτεία §§55.2-55.4
Στο
δεύτερο μέρος της πραγματείας του ο Αριστοτέλης περιγράφει τους διοικητικούς
θεσμούς και τον τρόπο λειτουργίας του σύγχρονού του αθηναϊκού πολιτεύματος. Στο
κείμενο που ακολουθεί αναφέρεται στον τρόπο ανάδειξης και τη δοκιμασία των Εννέα αρχόντων.
Παλαιότερα
δεν αναλάμβανε εξουσία όποιος αποδοκιμαζόταν από τη βουλή, αλλά τώρα μπορεί να
κάνει έφεση στο δικαστήριο, του οποίου η απόφαση είναι τελεσίδικη. Όταν γίνεται
η κρίση, ρωτούν: «Ποιος είναι ο πατέρας σου και σε ποιον δήμο ανήκεις και ποιος
είναι ο πάππος σου, ποια η μητέρα σου και ποιος ο πατέρας της μητέρας σου και
από ποιους δήμους;» Μετά τον ρωτούν αν συμμετέχει στη λατρεία του Πατρώου
Απόλλωνα και του Ερκείου Δία και πού βρίσκονται τα ιερά τους. Ύστερα, αν έχει
οικογενειακούς τάφους και πού βρίσκονται, έπειτα αν φροντίζει τους γονείς του
και αν πληρώνει τους φόρους και αν έχει υπηρετήσει τη θητεία του. Αφού του
απευθύνει (ο πρόεδρος) αυτές τις ερωτήσεις, του λέει: «Φώναξε τώρα μάρτυρες για
όσα είπες». Και όταν παρουσιάσει τους μάρτυρές του, ρωτούν: «Έχει κανείς κάποια
κατηγορία εναντίον του;» Κι αν υπάρχει κάποιος κατήγορος, το δικαστήριο του
δίνει το λόγο και μετά ο κατηγορούμενος απολογείται.
Μτφρ. Α.
Παναγόπουλος
Στο
πρωτότυπο κείμενο ο Μαντίθεος δηλώνει ότι θα αφιερώσει τη συνέχεια τού λόγου
του σε ένα θέμα διαφορετικό από την ανασκευή τής κατηγορίας. Ποιο είναι αυτό
και ποια στοιχεία από το παράλληλο κείμενο δικαιολογούν αυτή την επιλογή τού
θέματος;
Μονάδες 10
Β4. Για
καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του αρχαίου διδαγμένου κειμένου να γράψετε μία
περίοδο λόγου στη Νέα Ελληνική, όπου η ίδια λέξη, στο ίδιο μέρος του λόγου,
σε οποιαδήποτε μορφή της (πτώση, αριθμό, γένος, έγκλιση, χρόνο) χρησιμοποιείται
με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο κείμενο: δοκιμάζεσθαι,
μηδέν, μαρτύρησον, αἰτίας, λόγον.
Μονάδες 10
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Θουκυδίδης, Ἱστορίαι §§ 2.10.3-2.11.2
(έκδ. των Jones, H.S., Powell, J.E. Οξφόρδη: Clarendon Press, 1942, ανατ. 1970)
Ο Θουκυδίδης αφού έχει αναφερθεί στις
προετοιμασίες των Πελοποννησίων και στη συγκέντρωση των δυνάμεών τους στον Ισθμό
της Κορίνθου, ενόψει της εισβολής στην Αττική, παραθέτει τον λόγο του Αρχίδαμου.
Καὶ ἐπειδὴ πᾶν τὸ στράτευμα ξυνειλεγμένον
ἦν, Ἀρχίδαμος ὁ βασιλεὺς τῶν Λακεδαιμονίων, ὅσπερ ἡγεῖτο τῆς ἐξόδου ταύτης,
ξυγκαλέσας τοὺς στρατηγοὺς τῶν πόλεων πασῶν καὶ τοὺς μάλιστα ἐν τέλει καὶ ἀξιολογωτάτους
παρῄνει τοιάδε. Ἄνδρες Πελοποννήσιοι καὶ ξύμμαχοι, καὶ οἱ πατέρες ἡμῶν πολλὰς στρατείας
καὶ ἐν αὐτῇ Πελοποννήσῳ καὶ ἔξω ἐποιήσαντο, καὶ ἡμῶν αὐτῶν οἱ πρεσβύτεροι οὐκ ἄπειροι
πολέμων εἰσίν· ὅμως δὲ τῆσδε οὔπω μείζονα παρασκευὴν ἔχοντες ἐξήλθομεν, ἀλλὰ καὶ
ἐπὶ πόλιν δυνατωτάτην νῦν ἐρχόμεθα καὶ αὐτοὶ πλεῖστοι καὶ ἄριστοι στρατεύοντες.
Δίκαιον οὖν ἡμᾶς μήτε τῶν πατέρων χείρους φαίνεσθαι μήτε ἡμῶν αὐτῶν τῆς δόξης ἐνδεεστέρους.
Ἡ γὰρ Ἑλλὰς πᾶσα τῇδε τῇ ὁρμῇ ἐπῆρται καὶ προσέχει τὴν γνώμην, εὔνοιαν ἔχουσα διὰ
τὸ Ἀθηναίων ἔχθος πρᾶξαι ἡμᾶς ἃ ἐπινοοῦμεν.
----------
οὔπω: όχι ακόμα
τῆς δόξης: από
τη φήμη
τὸ ἔχθος: το
μίσος
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Γ1. Να μεταφράσετε στη Νέα Ελληνική το απόσπασμα:
«Ἄνδρες Πελοποννήσιοι … πρᾶξαι ἡμᾶς ἃ ἐπινοοῦμεν».
Μονάδες 20
Γ2. Πώς προσπαθεί ο
Αρχίδαμος να εμψυχώσει τους συμπολεμιστές του πριν από τη μάχη;
Μονάδες 10
Γ3. α. Καὶ
ἐπειδὴ πᾶν τὸ στράτευμα … οὐκ ἄπειροι
πολέμων εἰσίν·: να εντοπίσετε όλες
τις αντωνυμίες τού αποσπάσματος και να αναγνωρίσετε το είδος τους.
(μονάδες 6)
Γ3. β. Ἡ γὰρ
Ἑλλὰς πᾶσα τῇδε τῇ ὁρμῇ ἐπῆρται καὶ προσέχει τὴν γνώμην: να μεταφέρετε τα ρήματα τού αποσπάσματος στο γ’
πληθυντικό οριστικής και στο β’ ενικό προστακτικής.
(μονάδες 4)
Μονάδες 10
Γ4. α. Να προσδιορίσετε την κύρια συντακτική λειτουργία
των υπογραμμισμένων λέξεων του κειμένου που βρίσκονται στη γενική πτώση:
τῶν Λακεδαιμονίων: είναι
…………………………………………… στο ……………………………………
τῆς ἐξόδου: είναι
………………………………………………… στο ………………………………………….
πασῶν: είναι …………………………………………………
στο ………………………………………….
ἡμῶν: είναι ………………………………………………… στο ………………………………………….
πολέμων: είναι …………………………………………………
στο ………………………………………….
τῶν πατέρων: είναι
………………………………………………… στο ………………………………………….
(μονάδες 6)
β. Να αναγνωριστεί το είδος και η συντακτική λειτουργία
των προτάσεων που ακολουθούν: «ἐπειδὴ πᾶν τὸ στράτευμα ξυνειλεγμένον ἦν»,
«ἃ ἐπινοοῦμεν». (μονάδες 4)
Μονάδες 10
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
(Στα θέματα με αστερίσκο δίνονται οι απαντήσεις τής Τράπεζας Θεμάτων)
Α1*.α.
– Σωστό: καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας
β. – Σωστό: Ὥστε μηδὲν δι᾽ ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν
ἀπολογίαν, ἢ ὅτι περιφανῶς ἐτόλμησάν μου καταψεύσασθαι.
γ. – Λάθος: ἐν μὲν τοῖς ἄλλοις ἀγῶσι περὶ αὐτῶν μόνων τῶν
κατηγορημένων προσήκειν ἀπολογεῖσθαι, ἐν δὲ ταῖς δοκιμασίαις δίκαιον εἶναι
παντὸς τοῦ βίου λόγον διδόναι
δ. – Λάθος: Δέομαι οὖν ὑμῶν μετ᾽ εὐνοίας ἀκροάσασθαί μου.
ε. – Σωστό: Ποιήσομαι δὲ τὴν
ἀπολογίαν ὡς ἂν δύνωμαι διὰ βραχυτάτων.
Β1. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της τέχνης του Λυσία είναι η ηθοποιία, την οποίαν ο Διονύσιος
Αλικαρνασσεύς (Λυσίας 8) αποκαλεί εὐπρεπεστάτην ἀρετήν.
Ο ρήτορας πετυχαίνει να προσαρμόσει τον λόγο του στην προσωπικότητα του πελάτη
του κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να δίδεται η εντύπωση ότι ο λόγος φέρει την
προσωπική σφραγίδα του ομιλητή και όχι του επαγγελματία λογογράφου. Έτσι
και στο απόσπασμα «Ἔτι δέ, ὦ βουλή, … καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους» διαγράφεται
αριστοτεχνικά το ήθος τού Μαντιθέου.
Ο Μαντίθεος, για να άρει την κατηγορία ότι ἵππευεν ἐπὶ τῶν
Τριάκοντα και ότι συνεργάστηκε μαζί τους, χρησιμοποιεί το λογικό επιχείρημα (εἰκός)
ότι, αν είχε υπηρετήσει στο ιππικό των Τριάκοντα, δε θα το αρνιόταν ως κατι το
φοβερό και αξιοκατάκριτο, εφόσον δε θα έκανε κακό σε κανέναν συμπολίτη του. Είναι
χαρακτηριστικό το σχήμα άρσης- θέσης, που επισημαίνεται με το
σύνδεσμο ἀλλ' ( ἀλλά): Οὐκ ἂν ἦ ἔξαρνος ὡς δεινόν
τι πεποιηκώς, ἀλλ' ἠξίουν.
Το
υποθετικό αυτό επιχείρημα αποδεικνύεται αμέσως άτοπο· είναι, μάλιστα, διατυπωμένο
με υποθετικό λόγο που δηλώνει το μη πραγματικό («εἴπερ ἵππευσα ... οὐκ ἂν ἦ,
ἠξίουν
ἂν»). Τονίζεται,
παράλληλα, η ειλικρίνεια του Μαντιθέου, ο οποίος, όπως λέει, δε θα αρνούταν
ότι υπηρέτησε τους Τριάκοντα, με σκοπό να κάνει καλή εντύπωση στους βουλευτές
και να πετύχει αθωωτική απόφαση.
Μάλιστα, επικροτεί την εκλογή ορισμένων βουλευτών, παρόλο που στο παρελθόν
είχαν υπηρετήσει στο ιππικό («ὁρῶ δὲ καὶ ὑμᾶς
ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους,
καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας,
πολλοὺς δ᾽ αὐτῶν στρατηγοὺς καὶ ἱππάρχους
κεχειροτονημένους»). Έτσι, φαίνεται ως πολίτης που ξέρει να διεκδικεί τα δικαιώματα του, που
δικαιώνει την εκλογή και άλλων ιππέων σε δημόσια αξιώματα και που έμμεσα έτσι
θέλει να προστατέψει το κύρος της βουλής.
Συνολικά, ο
Μαντίθεος παρουσιάζεται και πάλι ενάρετος, ειλικρινής και έντιμος προς τους
βουλευτές˙ δείχνει ότι έχει την ίδια αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα και ότι
είναι επίμονος στην αξίωση του και θαρραλέος στην αντιμετώπιση της δοκιμασίας.
Με τα παραπάνω γίνεται φανερή η πρόθεση τού ρήτορα να διεγείρει τα πάθη των
βουλευτών υπέρ τού απολογούμενου.
Β2. 1-δ
2-ε
3-β
4-α
5-γ
Β3. Το συγκεκριμένο παράλληλο κείμενο αναφέρεται
στη διαδικασία της «δοκιμασίας», που αποτελούσε βασικό
θεσμό για τη θεμελίωση και διασφάλιση του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Αθήνα
των κλασικών χρόνων. Κάθε, δηλαδή, Αθηναίος πολίτης, προκειμένου να
ασκήσει οποιοδήποτε αξίωμα, έπρεπε μετά την εκλογή του να υποστεί μια
υποχρεωτική εξέταση που στόχευε στο να διαπιστωθεί αν πληρούνταν ο νόμιμες
προϋποθέσεις για την ανάληψη των καθηκόντων του και αν ήταν άξιος του
λειτουργήματος που είχε κληθεί να αναλάβει. Ειδικότερα, το αριστοτελικό
απόσπασμα αναφέρει τις ερωτήσεις που δεχόταν ο «δοκιμαζόμενος».
Τα θέματα αυτών των ερωτήσεων αποτελούν και το αντικείμενο τής επικείμενης
ομιλίας τού Μαντιθέου, όπως δηλώνει και ο ίδιος στο «δεύτερο προοίμιο» τού
λόγου του («Περὶ μὲν τοίνυν αὐτῆς τῆς αἰτίας … διὰ βραχυτάτων»).
Ειδικότερα,
ο Μαντίθεος κρίνει ότι όσα ανέφερε ήδη επαρκούν για την ανασκευή του
κατηγορητηρίου («Περὶ
μὲν τοίνυν αὐτῆς τῆς αἰτίας οὐκ οἶδ᾽ ὅ, τι δεῖ πλείω λέγειν»). Στη συνέχεια, λοιπόν, θα μιλήσει και για την ιδιωτική -
δημόσια ζωή του, γιατί αυτό απαιτεί η δοκιμασία (ἐν δὲ ταῖς δοκιμασίαις δίκαιον εἶναι παντὸς
τοῦ βίου λόγον διδόναι),
σε αντίθεση με τις απλές δίκες, όπου αρκεί η απολογία για
τις ίδιες τις κατηγορίες («ἐν μὲν τοῖς
ἄλλοις ἀγῶσι περὶ αὐτῶν μόνων τῶν κατηγορημένων προσήκειν ἀπολογεῖσθαι»). Με την αντίθεση «μέν»- «δε» ο ρήτορας εξαίρει εμμέσως πλην σαφώς τη σπουδαιότητα
του θεσμού της δοκιμασίας για το δημοκρατικό πολίτευμα, βασικός σκοπός της
οποίας ήταν η εφαρμογή της αξιοκρατίας στην ανάδειξη των κληρωτών αλλά και των
αιρετών αρχόντων. Σύμφωνα με το παράλληλο κείμενο, για να διαπιστωθεί η αξιοσύνη
τού δοκιμαζόμενου, στην αρχή υποβάλλονταν ορισμένες καθιερωμένες ερωτήσεις, που
στόχο είχαν να εξακριβωθεί η καταγωγή του δοκιμαζόμενου και να διαπιστωθεί αν
ήταν Αθηναίος πολίτης. Συγκεκριμένα αφορούσαν στα ονόματα του πατέρα, της
μητέρας, των δύο παππούδων, καθώς και τους δήμους από τους οποίους κατάγονταν («Ποιος είναι ο πατέρας σου και σε
ποιον δήμο ανήκεις και ποιος είναι ο πάππος σου, ποια η μητέρα σου και ποιος ο
πατέρας της μητέρας σου και από ποιους δήμους;»).
Στη συνέχεια, έπρεπε να διαπιστωθεί αν σεβόταν τους γονείς του και απέδιδε τις
πρέπουσες τιμές στους τάφους τους («αν
έχει οικογενειακούς τάφους και πού βρίσκονται»)
· επίσης αν είχε εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις («αν έχει υπηρετήσει τη θητεία του»), «αν πληρώνει τους φόρους» και
αν λάτρευε τους θεούς της πόλης («Μετά τον
ρωτούν αν συμμετέχει στη λατρεία του Πατρώου Απόλλωνα και του Ερκείου Δία και
πού βρίσκονται τα ιερά τους»).
Οι δηλώσεις του εξεταζομένου σχετικά με τα ερωτήματα αυτά έπρεπε να
επιβεβαιώνονται από μάρτυρες («Αφού του
απευθύνει (ο πρόεδρος) αυτές τις ερωτήσεις, του λέει: «Φώναξε τώρα μάρτυρες για
όσα είπες»).
Τέλος, όποιος ήθελε μπορούσε να απευθύνει κατά του εξεταζομένου κατηγορία, την
οποία μπορούσε εκείνος να αντικρούσει με επιχειρήματα («Και όταν παρουσιάσει τους μάρτυρές του,
ρωτούν: «Έχει κανείς κάποια κατηγορία εναντίον του;» Κι αν υπάρχει κάποιος
κατήγορος, το δικαστήριο του δίνει το λόγο και μετά ο κατηγορούμενος
απολογείται»).
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το παραπάνω περιεχόμενο τής
δοκιμασίας, αποδεικνύεται εύλογη η απόφαση τού Μαντιθέου να μιλήσει διεξοδικά
για τη ζωή του στη συνέχεια τού λόγου του. Ο
απολογούμενος, δηλαδή, φαίνεται ότι έχει επίγνωση των δικαιωμάτων και των
υποχρεώσεων του που απορρέουν από τη φύση της δοκιμασίας και θα μιλήσει με
θάρρος για όλα τα πεδία από τα οποία κρίνεται η έγκριση τής εκλογής του.
Β4*. Δοκίμασα τα παπούτσια και είδα ότι δεν μου
πάνε καθόλου!
Η θερμοκρασία είναι 2 βαθμούς κάτω από το μηδέν.
Μη με μαρτυρήσεις στη Διευθύντρια, σε παρακαλώ!
Εσύ είσαι η αιτία που υποφέρω.
Ο Γιώργος κάνει πολλές απουσίες χωρίς
λόγο.
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Θουκυδίδης, Ἱστορίαι §§
2.10.3-2.11.2
Γ1.*Ενδεικτικές νεοελληνικές
αποδόσεις
|
Κι όταν συνάχτηκε έτσι όλος ο
συμμαχικός στρατός, κάλεσε ο Αρχίδαμος, ο βασιλιάς της Σπάρτης, που ήταν
αρχιστράτηγος της εκστρατείας αυτής, όλους τους στρατηγούς των πόλεων όλων
και τους πιο επίσημους και σπουδαίους πολίτες, και τους ορμήνεψε κάπως έτσι:
«Άντρες της Πελοποννήσου και σύμμαχοι: Και οι πατέρες μας πήραν μέρος σε
πολλές εκστρατείες μέσα κ' έξω από την Πελοπόννησο, κ' εμείς οι γεροντότεροι
δεν είμαστε άμαθοι στον πόλεμο· δεν εβγήκαμε
όμως ποτέ με μεγαλύτερο στράτευμα κ' εφοδιασμό από τούτον ― εδώ, και
πηγαίνομε τώρα να χτυπήσομε πολιτεία εξαιρετικά δυνατή, κ' εμείς οι ίδιοι
είμαστε πολύ μεγάλος και διαλεχτός στρατός. Σωστό είναι λοιπόν να μη φανούμε
χειρότεροι από τους πατέρες μας, ούτε κατώτεροι από τη φήμη που έχομε εμείς
οι ίδιοι. Γιατί ολόκληρη η Ελλάδα έχει ξεσηκωθεί με τούτη την εκστρατεία, κ'
έχει στραμμένο το νου της σε μας, κ' επειδή μισούν τους Αθηναίους, ποθούν να
πετύχομε αυτό που βάλαμε σκοπό μας. Μτφρ. Ε. Λαμπρίδη. 1962. |
Όταν συγκεντρώθηκε όλος ο
στρατός, ο βασιλεύς των Λακεδαιμονίων Αρχίδαμος, αρχιστράτηγος της
εκστρατείας, συγκάλεσε όλους τους στρατηγούς και όλους τους αξιωματούχους των
συμμάχων και τους είπε περίπου τα ακόλουθα: «Πελοποννήσιοι και Σύμμαχοι! Και
οι πρόγονοί μας έκαναν πολλούς πολέμους και μέσα στην Πελοπόννησο και στο
εξωτερικό, αλλά και οι γεροντότεροι από εμάς δεν είναι άπειροι στον πόλεμο.
Ποτέ άλλοτε, όμως, δεν εκστρατεύσαμε με τόσες πολλές δυνάμεις και
τόσα πολλά μέσα, αλλά πάμε να χτυπήσομε πολιτεία εξαιρετικά δυνατή και με
πολυάριθμο και άριστο στράτευμα. Έχομε, επομένως, την υποχρέωση να μην
φανούμε κατώτεροι ούτε από τους πατέρες μας ούτε από την δική μας φήμη. Η
Ελλάδα ολόκληρη έχει συγκλονιστεί με την εκστρατεία αυτήν κι έχει τα βλέμματά
της καρφωμένα απάνω μας κι ελπίζει, επειδή μισεί τους Αθηναίους, ότι θα
επιτύχομε στην επιχείρησή μας. Μτφρ. Άγγελος Σ. Βλάχος.
2008. |
Γ2. Πριν από την εισβολή στην Αττική ο Αρχίδαμος προσπαθεί να εμψυχώσει τους συμπολεμιστές του. Καταρχάς,
τούς θυμίζει ότι όχι μόνο οι πατέρες τους, αλλά και γενικότερα οι πιο
ηλικιωμένοι ανάμεσά τους, έχουν πείρα από εκστρατείες εντός κι εκτός
Πελοποννήσου («Ἄνδρες Πελοποννήσιοι καὶ ξύμμαχοι, καὶ οἱ πατέρες ἡμῶν
πολλὰς στρατείας καὶ ἐν αὐτῇ Πελοποννήσῳ καὶ ἔξω ἐποιήσαντο, καὶ ἡμῶν αὐτῶν οἱ
πρεσβύτεροι οὐκ ἄπειροι πολέμων εἰσίν»). Ωστόσο, η επικείμενη εκστρατεία εναντίον των Αθηναίων υπερτερεί απ’
όλες τις προηγούμενες στο μέγεθος τής προετοιμασίας (ὅμως δὲ τῆσδε οὔπω
μείζονα παρασκευὴν ἔχοντες ἐξήλθομεν) αλλά και στην ποιότητα και ποσότητα
των συμμετεχόντων σ’ αυτήν (καὶ αὐτοὶ πλεῖστοι καὶ ἄριστοι στρατεύοντες).
Τώρα, λοιπόν, οι πολεμιστές καλούνται να φανούν αντάξιοι τής προγονικής αρετής
και τής δικής τους προγενέστερης δόξας (Δίκαιον οὖν ἡμᾶς μήτε τῶν πατέρων
χείρους φαίνεσθαι μήτε ἡμῶν αὐτῶν τῆς δόξης ἐνδεεστέρους). Εξάλλου,
ολόκληρη η Ελλάδα συνασπίζεται στον κοινό αγώνα που εμπνέει η έχθρα εναντίον
των Αθηναίων και στηρίζει ηθικά τους Πελοποννησίους και τους συμμάχους τους (Ἡ
γὰρ Ἑλλὰς πᾶσα τῇδε τῇ ὁρμῇ ἐπῆρται καὶ προσέχει τὴν γνώμην, εὔνοιαν ἔχουσα διὰ
τὸ Ἀθηναίων ἔχθος πρᾶξαι ἡμᾶς ἃ
ἐπινοοῦμεν).
Γ3. α. ὅσπερ: αναφορική
ταύτης: δεικτική
τοιάδε: δεικτική
ἡμῶν: προσωπική
αὐτῇ: οριστική
ἡμῶν αὐτῶν:
αυτοπαθητική
Γ3. β.
|
ρήματα |
γ’ πληθυντικό οριστικής |
β’ ενικό προστακτικής |
|
ἐπῆρται |
ἐπηρμένοι, -αι, -α εἰσί(ν) |
ἐπῆρσο |
|
προσέχει |
προσέχουσι(ν) |
πρόσεχε |
Γ4*.
α. τῶν Λακεδαιμονίων: είναι ετερόπτωτος προσδιορισμός (γενική αντικειμενική)
στο βασιλεύς.
τῆς ἐξόδου: είναι αντικείμενο στο ρήμα ἡγεῖτο.
πασῶν: είναι (ομοιόπτωτος) κατηγορηματικός προσδιορισμός στο
τῶν πόλεων.
ἡμῶν: είναι ετερόπτωτος προσδιορισμός (γενική κτητική) στο
πατέρες.
πολέμων: είναι ετερόπτωτος προσδιορισμός (γενική αντικειμενική)
στο ἄπειροι.
τῶν πατέρων: είναι γενική συγκριτική από το επίθετο συγκριτικού βαθμού
χείρους.
β. ἐπειδὴ πᾶν τὸ στράτευμα
ξυνειλεγμένον ἦν: Δευτερεύουσα χρονική
(επιρρηματική) πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας
πρότασης παρῄνει.
ἃ
ἐπινοοῦμεν: Δευτερεύουσα αναφορική
(ονοματική) πρόταση, ως αντικείμενο στο απαρέμφατο πρᾶξαι.
Επιμέλεια: Χαρίδημος Ξενικάκης