Μετακλασική εποχή
Γενικά χαρακτηριστικά μετακλασικής εποχής
1. Δημιουργική
πρόσληψη («imitatio») και ανταγωνισμός («aemulatio») ρωμαϊκών προτύπων.
2. Καλλιέργεια
ύφους και γλώσσας (επιτήδευση).
3. Αναβιώσεις,
διασταυρώσεις και μείξεις λογοτεχνικών ειδών.
4. Βασικά
χαρακτηριστικά των μετακλασικών κειμένων:
α)
ρητορισμός στο ύφος
β) ρεαλισμός
στο περιεχόμενο.
|
Περίοδοι
μετακλασικής εποχής |
Χαρακτηριστικά |
|
1η) ως το θάνατο του Τραϊανού, το
117 |
κλασικισμός (προσπάθεια μίμησης
των κλασικών) |
|
2η) αρχίζει με τη λεγόμενη
«Δεύτερη Σοφιστική» |
αρχαϊσμός (προσπάθεια μίμησης των
προκλασικών) |
|
κλασικισμός |
Χαρακτηριστικά:
1. Ενασχόληση
λογίων και λογοτεχνών με πολλά και διαφορετικά είδη.
2. Πλήθος
εξειδικευμένες επιστημονικές πραγματείες: για τη γεωργία, την ύδρευση, την
αστρονομία κ.ο.κ. Μάλιστα ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος συντάσσει μια εγκυκλοπαίδεια
των επιστημών.
3. Γραμματικοί
μελετούν αναλυτικά τη γλώσσα των κειμένων.
4. Παρακμή
ρητορείας λόγω πολιτικών συνθηκών.
Έπος
πρότυπο:
Βεργίλιος
|
ποιητές |
έργα |
|
Λουκανός |
Φαρσάλια ( Pharsalia ) |
|
Βαλέριος
Φλάκκος |
Αργοναυτικά ( Argonautica ) |
|
Στάτιος |
Θηβαΐδα ( Thebais ), Αχιλληίδα ( Achilleis ) |
|
Σίλιος
Ιταλικός |
Καρχηδονιακός πόλεμος ( Punica ). |
Σενέκας ο
Νεότερος
|
πεζογραφία |
ποίηση |
|
Διάλογοι (Dialogi) Ηθικές επιστολές (Epistulae morales)
χαρακτηριστικά: ·
στωική ανθρωποκεντρική φιλοσοφία ·
συνάφεια με τη χριστιανική διδασκαλία |
1.
τραγωδίες α) εννέα
«palliatae» β)
«praetexta» Οκταβία (η
μόνη σωζόμενη ρωμαϊκή «praetexta») 2. Αποκολοκύνθωση ( Apocolocyntosis ): πολιτική μενίππεια σάτιρα . |
Πεζογραφία
Πετρώνιος
· εξαίρετος
μυθιστοριογράφος και αυστηρός τεχνοκρίτης («κριτής της κομψότητας»).
· Σατιρικόν (Satiricon): μυθιστόρημα-
παρωδία της Οδύσσειας
Κοϊντιλιανός
· διάσημος
τεχνοκρίτης, ρητοροδιδάσκαλος και παιδαγωγός
· Η παιδεία του ρήτορα (Institutio oratoria): ιδανικό του η ελληνορωμαϊκή
αγωγή
Τάκιτος
Ιστοριογραφία:
·
Χρονικά
·
Ιστορίες
Πλίνιος ο
Νεότερος
Επιστολές : Από αυτές διάσημες
έγιναν
α) δύο που
περιγράφουν την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. (όταν καταστράφηκε η Πομπηία)
β) δύο άλλες
που περιέχουν πρωιμότατες μαρτυρίεςγια την εξάπλωση, τη λατρεία και την κρατική
- νομική αντιμετώπιση των Χριστιανών.
Ποίηση
|
εκπρόσωποι |
είδος |
χαρακτηριστικά |
|
Μαρτιάλης |
επίγραμμα |
·
ειρωνεία και κολακεία, ·
οξύτητα και βωμολοχία, ·
έπαρση και αυτοσαρκασμός |
|
Ιουβενάλης |
σάτιρα |
αθλιότητα
της ρωμαϊκής πόλης και των κατοίκων της. |
|
αρχαϊσμός |
Χαρακτηριστικά:
1. καθαρολογισμός
2. παράλληλη
χρήση και των δύο κλασικών γλωσσών
3. φιλοσοφικές
αναδιφήσεις
4. προκλασικές
αναβιώσεις.
Πεζογραφία
1) Νομολογία
: βασικές πηγές της ιουστινιάνειας νομοθεσίας και του σύγχρονου ευρωπαϊκού
δικαίου:
α) Γάιος
β) Παπιανός
γ) Ουλπιανός
δ) Παύλος
2) Σουητώνιος (ο
«ήσυχος λόγιος») βιογραφικά έργα
· Περί των επιφανών ανδρών ( De viris illustribus )
· Περί του βίου των δώδεκα Καισάρων ( De vita XII Caesarum )
3) Κορνήλιος Φρόντων
4) Λεύκιος Απουλήιος: Μεταμορφώσεις (Χρυσός Γάιδαρος). Εδώ
περιέχεται το παραμύθι του Έρωτα και της Ψυχής, το μόνο παραμύθι που διαθέτουμε
από την αρχαιότητα.
5) Αύλος Γέλλιος (μαθητής
του Φρόντωνα): Αττικές νύχτες ( Noctes Atticae ) .
|
χριστιανική |
·
Πατρίδα της: Βόρεια Αφρική
·
Μετάφραση Αγίας Γραφής
1.
Μινούκιος Φήλιξ
2.
Τερτυλλιανός
3.
Κυπριανός
4.
Νοβατιανός
|
Μετακλασική Εποχή |
||
|
Κλασικισμός |
Αρχαϊσμός |
|
|
ποίηση |
πεζογραφία |
πεζογραφία |
|
1. Λουκανός 2. Βαλέριος
Φλάκκος 3. Στάτιος 4. Σίλιος
Ιταλικός 5. Σενέκας 6. Μαρτιάλης 7. Ιουβενάλης |
1. Πλίνιος ο
Πρεσβύτερος 2. Σενέκας 3. Πετρώνιος 4. Κοϊντιλιανός 5. Τάκιτος 6. Πλίνιος ο
Νεότερος |
1. Γάιος 2. Παπιανός 3. Ουλπιανός 4. Παύλος 5. Σουητώνιος 6. Κορνήλιος
Φρόντων 7. Λεύκιος Απουλήιος 8. Αύλος
Γέλλιος 9. Μινούκιος
Φήλιξ 10.
Τερτυλλιανός 11.
Κυπριανός 12.
Νοβατιανός |
Ύστερη Αρχαιότητα
Χαρακτηριστικά εποχής
1. βαρβαρικές
επιδρομές, μεταναστεύσεις λαών, ίδρυση Νέας Ρώμης
2. ο
χριστιανισμός αναγνωρίζεται ως επίσημη θρησκεία
3. κίνημα «Νεο-Νεωτερικών»:
λογιότητα, υφολογική εκλέπτυνση, αινιγματικότητα
4. Βοήθιος: διάσημος
ευπατρίδης και αριστοτελικός φιλόσοφος. Θεωρείται ο «τελευταίος των Ρωμαίων»
και ταυτόχρονα ο «πατέρας του Μεσαίωνα».
5. Ποίηση:
· μείξη των
ειδών
· νέα είδη,
όπως
i. ο κέντρων (ποίημα
που προκύπτει από συγκόλληση στίχων κλασικών συγγραφέων)
ii. το
τεχνοπαίγνιο,
iii. η ακροστιχίδα
iv. το
αλφαβητάριο
v. το αίνιγμα
|
«εθνική» |
|
«εθνική» ποίηση |
«εθνική» πεζογραφία |
|
1.
Νεμεσιανός: ποιήματα
βουκολικού και κυνηγητικού περιεχομένου 2. Οπτατιανός
Πορφύριος 3.
Αβιηνός 4.
Συμφόσιος 5.
Αυσόνιος 6.
Κλαυδιανός. 7.
το Ξενύχτι της Αφροδίτης (άγνωστου ποιητή) |
1. Αμμιανός
Μαρκελλίνος:
Γάμοι του Ερμή με τη Φιλολογία 2. Μαρτιανός
Καπέλλας 3. Σύμμαχος 4. Κασσιόδωρος 5.
Βοήθιος: μετάφραση
και σχολιασμός του Αριστοτέλη, φιλοσοφικό έργο Η παρηγοριά της Φιλοσοφίας |
|
χριστιανική |
|
ποίηση |
πεζογραφία |
|
1. Κομμοδιανός: Απολογητικός
2. Ιουβένκος: βιβλικό
έπος 3. Πρόβα:
βεργιλιοκέντρωνας. 4. Προυδέντιος (ο
«χριστιανός Οράτιος») , ο
θεμελιωτής της χριστιανικής αλληγορίας (Ψυχομαχία: Psycomachia ) 5. Λακτάντιος
(«χριστιανός Κικέρων»): Η θεία διδασκαλία, Το πτηνό φοίνικας |
1.
Αμβρόσιος Μεδιολάνων
(ο «πατέρας της δυτικής υμνογραφίας»): Εξομολογήσεις,
Πολιτεία του Θεού 2. Αυγουστίνος 3. Ιερώνυμος:
μετάφραση της Αγίας Γραφής |
Ερωτήσεις Αξιολόγησης
Μετακλασική εποχή:
1. Πόσα και ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των
μετακλασικών κειμένων;
2. Ποιες είναι οι δύο ισόχρονες περίοδοι της
μετακλασικής εποχής και ποιο το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της κάθε μιας;
3. Ποιοι οι κυριότεροι εκπρόσωποι της εποχής του
κλασικισμού;
4. Ποιο είναι το έργο του Σενέκα του Νεότερου; Με ποιους τομείς
της πεζογραφίας ασχολείται;
5. Τι γνωρίζετε για τον εκπρόσωπο της μυθιστορίας τη
μεταχριστιανική περίοδο και γιατί αποκαλείται «κριτής της κομψότητας»;
6. Τι γνωρίζετε για τον ιστορικό Τάκιτο και το έργο
του;
7. Ποια είναι η ενασχόληση του Πλίνιου του Νεότερου
με την πεζογραφία και ποια
γεγονότα σημάδεψαν το έργο του και το έκαναν
γνωστό;
8. Ποια είναι η συμβολή του Μαρτιάλη και του
Ιουβενάλη στην ποίηση;
9. Ποιοι οι εκπρόσωποι της εποχής του αρχαϊσμού;
10. Ποια είναι τα κύρια γνωρίσματα της εποχής του
αρχαϊσμού;
11. Ποιοι εκπροσωπούν τη χριστιανική γραμματεία;
Ύστερη Αρχαιότητα:
1. Να σημειώσετε τα βασικά ιστορικά χαρακτηριστικά
της Ύστερης Αρχαιότητας.
2. Τι γνωρίζετε για το κίνημα των "Νέο -
νεωτερικών";
3. Ποιος αποκαλείται ο ʺτελευταίος των Ρωμαίωνʺ και ποια η συμβολή του στα
γράμματα;
4. Ποια καινούργια είδη παρουσιάζονται την Ύστερη
Αρχαιότητα και ποιο το περιεχόμενό τους;
5. Ποιοι διακρίνονται στον χώρο της
"εθνικής" ποίησης;
6. Ποιοι διαπρέπουν στον χώρο της "εθνικής"
πεζογραφίας;
7. Να αναφέρετε τους εκπροσώπους της χριστιανικής
γραμματείας.