Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ
ΣΠΟΥΔΩΝ
Διαγώνισμα στα ΛΑΤΙΝΙΚΑ
ΚΕΙΜΕΝΑ
Omnia sunt excitanda tibi uni, C. Caesar, quae iacere sentis perculsa
atque prostrata impetu belli ipsius, quod necesse fuit: constituenda iudicia,
revocanda fides, comprimendae libidines, propaganda suboles; omnia quae dilapsa
iam diffluxerunt, severis legibus vincienda sunt. In tanto civili bello, in
tanto ardore animorum et armorum, quassata res publica multa perdidit et
ornamenta dignitatis et praesidia stabilitatis suae;
………………………………………………………………………
id senatui publice curari placuit, quoniam Regulus aberat. Scipionis
filiae ex aerario dotem acceperunt, quia nihil illis reliquerat pater. Aequum
mehercule erat populum Romanum tributum Scipioni conferre, cum a Carthagine
semper tributum ipse exigeret. Ο felices
viros puellarum, quibus populus Romanus loco soceri fuit!
………………………………………………………………………
Tu illum premi putas malis? Utitur! Non ex ebore tantum Phidias sciebat
facere simulacra; ex aere quoque faciebat. Si marmor illi obtulisses, si
viliorem materiam, fecisset tale, quale ex illa fieri optimum posset. Eodem
modo sapiens virtutem, si licebit, in divitiis explicabit, si minus, in
paupertate;
Α1.
Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση των
αποσπασμάτων «Omnia … stabilitatis suae;» και
«id senatui
… soceri fuit!».
Μονάδες 20
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Β.1. Να επιλέξετε τη σωστή ή τις σωστές απαντήσεις για κάθε ερώτηση:
α. Πού οφείλεται η συγγένεια της Λατινικής με την Ελληνική Γλώσσα;
(3 σωστές απαντήσεις, 6 μονάδες)
i. Στην κατάκτηση της Ρώμης από τους Έλληνες
ii. Στην κοινή καταγωγή από την ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια
iii. Στην κατάκτηση της ελληνικής Ανατολής από τους Ρωμαίους
iv. Στον ρωμαϊκό αποικισμό
v. Στα πολιτιστικά και γλωσσικά δάνεια του ελληνικού αποικισμού
στην κεντρική και κάτω Ιταλία, από τη Νεάπολη και την Κύμη μέχρι τη Σικελία
β. Η σχέση του ρωμαίου λογοτέχνη με το ελληνικό πρότυπο είναι
imitatiο και aemulatio. Τι σημαίνουν οι δύο όροι; (1 σωστή απάντηση, 2 μονάδες)
i. Πιστή αντιγραφή ελληνικών προτύπων
ii. Δημιουργική πρόσληψη των ελληνικών προτύπων και ανταγωνισμός
iii. Απομάκρυνση από τα ελληνικά πρότυπα
γ. Ποιο είναι το πρώτο λογοτεχνικό είδος που ωριμάζει στη ρωμαϊκή
λογοτεχνία; (1 σωστή απάντηση, 2 μονάδες)
i. Το έπος
ii. Η τραγωδία
iii. Η κωμωδία
Μονάδες 10
Β2. Να εντοπίσετε στα
παραπάνω αποσπάσματα μία ετυμολογικά συγγενή λέξη της λατινικής για καθεμιά από
τις παρακάτω λέξεις: στρατός, έλλειμμα, δώρο, πρέσα, Μέδουσα.
Μονάδες 10
Γ1.
Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για
καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
impetus :
την αφαιρετική ενικού
fides :
τη δοτική ενικού
suboles :
τη γενική πληθυντικού
multa : ο συγκριτικός βαθμός τού
αντίστοιχου επιρρήματος
filiae :
η αφαιρετική πληθυντικού
id :
η γενική ενικού τού θηλυκού
senatui :
η γενική ενικού
dotem :
η ονομαστική ενικού
nihil :
η αφαιρετική ενικού
loco :
η αιτιατική πληθυντικού (να διατηρηθεί η σημασία)
malis :
ο αντίστοιχος τύπος στον υπερθετικό
ebore :
η ονομαστική ενικού
aere :
η αιτιατική πληθυντικού
optimum :
ο αντίστοιχος τύπος στον συγκριτικό
minus : το αντίστοιχο επίρρημα στον θετικό
βαθμό
Μονάδες 15
Γ2.
Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για
καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:
iacere :
το β’ πληθυντικό υποτακτικής παρακειμένου Ε.Φ.
perculsa :
το γ’ ενικό υποτακτικής παρατατικού Ε.Φ.
prostrata :
το απαρέμφατο ενεστώτα ίδιας φωνής
comprimendae : το
απαρέμφατο παρακειμένου ίδιας φωνής (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο)
dilapsa :
το β’ ενικό οριστικής μέλλοντα ίδιας φωνής
diffluxerunt :
το γ’ πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα
Ε.Φ.
vincienda :
η αιτιατική τού σουπίνου
perdidit : το β’ ενικό υποτακτικής
ενεστώτα τής ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας
aberat :
η ονομαστική πληθυντικού θηλυκού τής μετοχής ενεστώτα
acceperunt :
το β’ ενικό οριστικής ενεστώτα Π.Φ.
reliquerat :
το ίδιο πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα ίδιας φωνής
conferre :
το β΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα ίδιας φωνής
exigeret
: το α΄ πληθυντικό οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα Π.Φ.
Utitur
: το απαρέμφατο μέλλοντα ίδιας φωνής (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο)
fieri :
η αιτιατική ενικού ουδετέρου τού γερουνδιακού
Μονάδες 15
Δ1α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους: tibi, belli, curari, illis, malis.
Μονάδες 10
Δ1β. «Si marmor illi obtulisses, si viliorem materiam, fecisset tale»: να αναγνωρίσετε το είδος τού υποθετικού λόγου (μονάδες 3) και
να τον μετατρέψετε έτσι, ώστε να δηλώνει υπόθεση δυνατή ή πιθανή στο παρόν ή
μέλλον (μονάδες 4).
Μονάδες 7
Δ2α. «Omnia sunt excitanda tibi uni, C. Caesar»: να
μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική χρησιμοποιώντας το debeo + απαρέμφατο.
Μονάδες 5
Δ2β. dilapsa: να αναλύσετε τη μετοχή σε ισοδύναμη δευτερεύουσα πρόταση
με όλους τους δυνατούς τρόπους.
Μονάδες 4
Δ2γ. «id senatui publice curari placuit, quoniam Regulus aberat»: να συμπτύξετε τη δευτερεύουσα πρόταση σε μετοχή.
Μονάδες 4
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α1. Όλα πρέπει να ανασυγκροτηθούν/αποκατασταθούν από σένα μόνο,
Γάιε Καίσαρα, όσα ξέρεις ότι κείτονται αναποδογυρισμένα (ή καταλυμένα) και
ριγμένα κάτω από τη λαίλαπα του ίδιου του πολέμου, πράγμα που υπήρξε αναγκαίο/
αναπόφευκτο (ή που υπήρξε αναγκαίος): πρέπει να αναδιοργανωθούν τα δικαστήρια
(ή να αναδιοργανωθεί η δικαιοσύνη), πρέπει να αποκατασταθεί η εμπορική πίστη,
πρέπει να χαλιναγωγηθούν τα πάθη, πρέπει να επιδιωχθεί η αύξηση του πληθυσμού·
όλα όσα, αφού κατέρρευσαν, καταλύθηκαν πια, πρέπει να στερεωθούν με αυστηρούς
νόμους. Σε έναν τόσο μεγάλο (ή φοβερό) εμφύλιο πόλεμο, μέσα στο τόσο μεγάλο
πάθος των ψυχών και των όπλων, η ρημαγμένη πολιτεία έχασε και πολλά διακριτικά
του κύρους και (πολλά) στηρίγματα της σταθερότητάς της·
H Σύγκλητος
αποφάσισε να αναλάβει το κράτος τη φροντίδα του αγρού, επειδή ο Ρήγουλος
απουσίαζε. Οι κόρες του Σκιπίωνα πήραν προίκα από το δημόσιο ταμείο, επειδή ο
πατέρας (τους) δεν είχε αφήσει τίποτα σε εκείνες. Δίκαιο ήταν, μα τον Ηρακλή, ο
ρωμαϊκός λαός να πληρώσει φόρο στον Σκιπίωνα, αφού ο ίδιος εισέπραττε μόνιμα
φόρο από την Καρχηδόνα. Ευτυχισμένοι οι άντρες των κοριτσιών, για τους οποίους
ο ρωμαϊκός λαός πήρε τη θέση του πεθερού τους!
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Β.1. α. ii, iii, v.
β. ii.
γ. iii.
Β2. στρατός: prostrata
έλλειμμα: reliquerat
δώρο: perdidit /dotem
πρέσα: comprimendae
/ premi
Μέδουσα: modo
Γ1.
impetus : impetu
fides : fidei
suboles : subolum
multa :
plus
filiae : filiis/ filiabus
id : eius
senatui : senatus
dotem :
dos
nihil : nullā re
loco : loca
malis :
pessimis
ebore :
ebur
aere : aera
optimum : melius
sapiens : non multum / paulum
Γ2.
iacere : iacueritis
perculsa : percelleret
prostrata : prosterni
comprimendae :
compressas esse
dilapsa :
dilaberis (-re)
diffluxerunt :
diffluunto
vincienda : vinctum
perdidit : perditurus, - a, - um sis
aberat : absentes
acceperunt : acciperis
reliquerat : relinquat
conferre : confertis
exigeret : exacti, - ae, -a erimus
Utitur : usurum esse
fieri :
faciendum
Δ1α. tibi: δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου στο excitanda sunt. Το ποιητικό αίτιο εκφέρεται με δοτική γιατί έχουμε Παθητική Περιφραστική
Συζυγία (ΠΠΖ).
belli: γενική υποκειμενική στο impetu.
curari: τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο του απροσώπου
ρήματος placuit, ετεροπροσωπία, λόγω της απρόσωπης σύνταξης.
illis:
έμμεσο αντικείμενο του ρήματος reliquerat.
malis: απρόθετη αφαιρετική του ποιητικού αιτίου (λόγω
του απαρεμφάτου premi, που είναι τύπος της παθητικής φωνής. Επιλέγεται απρόθετη
αφαιρετική, γιατί πρόκειται για άψυχο ον).
Δ1β. Πρόκειται για ευθύ,
σύνθετο (διαθέτει δύο υποθέσεις) υποθετικό λόγο που ανήκει στο β΄ είδος και
εκφράζει το αντίθετο του πραγματικού στο παρελθόν, καθώς οι υποθέσεις και η απόδοση εκφέρονται με υποτακτική
υπερσυντελίκου.
Για να δηλώνει υπόθεση δυνατή ή πιθανή στο παρόν
ή μέλλον, η εκφορά στις υποθέσεις και την απόδοση πρέπει να είναι υποτακτική
ενεστώτα, άρα: Si marmor illi obferas / offeras, si viliorem materiam, faciat tale.
Δ2α. Tu unus omnia excitare
debes, C. Caesar.
Δ2β. postquam dilapsa sunt ή cum dilapsa essent.
Δ2γ. id senatui publice curari
placuit, Regulo absente.
Επιμέλεια: Χαρίδημος Ξενικάκης