Prope
Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse de viā fessus ibi
dormivisse. Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis
traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitātus, gregem aspexit et partem
abesse sensit, pergit ad proximam speluncam;
……………………………………………………………………………………………………
Hic vero,
iudices, et fuit in Asiā et viro fortissimo, patri suo, magno adiumento in
periculis, solacio in laboribus, gratulatiōni in victoriā fuit. Et si habet
Asia suspiciōnem quandam luxuriae, Murēnam laudāre debēmus, quod Asiam vidit
sed in Asiā continenter vixit. Quam ob rem accusatōres non Asiae nomen Murēnae
obiecērunt, ex quā laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini
constitūta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex
Asiā deportātum.
……………………………………………………………………………………………………
Clamōre deinde ancillārum in cubiculum vocātus Brutus ad eam
obiurgandam vēnit quod tonsōris praeripuisset officium. Cui secrēto Porcia «non
est hoc» inquit «temerarium factum meum, sed certissimum indicium amōris mei
erga te tale consilium molientem: experīri enim volui, quam aequo animo me
ferro essem interemptūra, si tibi consilium non ex sententiā cessisset».
Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση των αποσπασμάτων «Hic vero, iudices, et
fuit in Asiā … ex Asiā deportātum» και «Clamōre deinde
ancillārum … non ex sententiā cessisset».
Μονάδες 20
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Β1α. Να
µεταφέρετε στο τετράδιό σας τους αριθµούς των παρακάτω προτάσεων. Να γράψετε τη
λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στον κάθε αριθµό. (
1. Ο
Λίβιος Ανδρόνικος µεταφράζει στα Λατινικά την “Οδύσσεια” του Οµήρου.
2. Η
κλασική εποχή της λατινικής λογοτεχνίας εκτείνεται έως τα µέσα του 3ου αιώνα
µ.Χ.
3. Βασικό
χαρακτηριστικό της ρωµαϊκής λογοτεχνίας είναι η στενή συνάφειά της µε την
ελληνική γλώσσα και γραµµατεία.
4. Κατά
την αυγούστεια εποχή ανθεί η ρητορεία.
5. Οι
“κατιλινικοί” λόγοι είναι έργο του Βάρρωνα.
6. Η
“Αινειάδα” του Βεργιλίου αναγνωρίζεται ως το εθνικό έπος των Ρωµαίων.
Β1β. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα λογοτεχνικά είδη της Στήλης Α και δίπλα στο καθένα το δηµιουργό από τη Στήλη Β. (Δύο στοιχεία της Στήλης Β περισσεύουν.) (Μονάδες 4)
|
Στήλη Α |
Στήλη Β
|
|
Ιστορική βιογραφία |
Βιτρούβιος |
|
Αποµνηµονεύµατα |
Προπέρτιος |
|
Λυρική ποίηση |
Κορνήλιος Νέπως |
|
Ελεγειακή ποίηση |
Λουκρήτιος |
|
|
Οράτιος |
|
|
Ιούλιος Καίσαρ |
Μονάδες 4
Μονάδες 10
Β2. Να εντοπίσετε στα
παραπάνω αποσπάσματα μία ετυμολογικά συγγενή λέξη της λατινικής για καθεμιά από
τις παρακάτω λέξεις: αγείρω, λούσο, ινστιτούτο, δείγμα, πείρα.
Μονάδες 10
Γ1. Nα γράψετε τους
τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
|
proximam boves viribus quosdam gregem Hic viro patri
suo magno aliquod
rem generi eam mei |
: ο αντίστοιχος τύπος στον συγκριτικό : η γενική πληθυντικού : η αιτιατική ενικού : η αιτιατική ενικού τού θηλυκού : η ονομαστική ενικού : η αφαιρετική ενικού ίδιου
γένους : η κλητική ενικού : η γενική πληθυντικού : η κλητική ενικού στο α’ πρόσωπο
ίδιου γένους : ο αντίστοιχος τύπος στον
συγκριτικό : η δοτική ενικού ίδιου γένους : η γενική πληθυντικού : η αιτιατική πληθυντικού : η δοτική πληθυντικού αρσενικού : ο ίδιος τύπος στον άλλο αριθμό |
Μονάδες 15
Γ2. Nα γράψετε τους
τύπους που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:
|
refecisse
fertur
traxit
abesse
pergit
vixit
obiecērunt
constitūta
susceptum
praeripuisset
molientem
experīri
volui
interemptūra
cessisset |
: το β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα ίδιας
φωνής
: ο αντίστοιχος τύπος στον υπερσυντέλικο
: το α’ ενικό οριστικής μέλλοντα παθητικής
φωνής
: ο ίδιος τύπος στον μέλλοντα (να ληφεί υπ’
όψιν το υποκείμενο)
: το γ’ πληθυντικό οριστικής συντελεσμένου
μέλλοντα ίδιας φωνής
: ο αντίστοιχος τύπος στην ενεργητική
περιφραστική συζυγία
: το απαρέμφατο ενεστώτα παθητικής φωνής
: το γ’ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα
παθητικής φωνής
: η αιτιατική τού γερουνδίου
: το απαρέμφατο μέλλοντα παθητικής φωνής
: το γ’ πληθυντικό υποτακτικής παρακειμένου
: το α’ ενικό υποτακτικής μέλλοντα
: το β’ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα
: το α’ πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού
ίδιας φωνής
: η ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου τής
μετοχής ενεστώτα |
Μονάδες 15
Δ1α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω
όρους: viribus, adiumento, Asiae, Cui, amōris. (
Δ1β. quod tonsōris praeripuisset officium: να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας πρότασης (μονάδα 1), να αιτιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της (μονάδες 3) και να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία (μονάδα 1). (Μονάδες 5)
Μονάδες 15
Δ2α. excitātus: να
μετατρέψετε τη μετοχή στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση με όλους τους
δυνατούς τρόπους.
Μονάδες 4
Δ2β. Murēnam
laudāre
debēmus: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική με τη χρήση
παθητικής περιφραστικής συζυγίας.
Μονάδες 4
Δ2γ. Να εντοπίσετε
στα δοθέντα αποσπάσματα έναν εξαρτημένο υποθετικό λόγο (μονάδες 2) και να
αναγνωρίσετε το είδος του (μονάδες 2) , αφού τον μεταφέρετε σε ευθύ λόγο
(μονάδες 3).
Μονάδες 15
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. Αυτός όμως, (κύριοι) δικαστές, και
βρέθηκε (έζησε) στην Ασία και έναν πολύ γενναίο άνδρα, τον πατέρα του, βοήθησε
πολύ στους κινδύνους, παρηγόρησε στις ταλαιπωρίες, συγχάρηκε στη νίκη. Και αν η
Ασία έχει κάποια υποψία τρυφής, οφείλουμε να επαινέσουμε τον Μουρήνα, επειδή
είδε την Ασία, αλλά έζησε στην Ασία με εγκράτεια. Γι’ αυτόν τον λόγο οι
κατήγοροι δεν απέδωσαν μομφή στον Μουρήνα για το όνομα “Ασία”, από την οποία
δημιουργήθηκε έπαινος για την οικογένεια, υστεροφημία για τη γενιά, τιμή και
δόξα για το όνομά (του), αλλά (τον κατηγόρησαν για) κάποιο όνειδος και ντροπή,
που είτε (του) φορτώθηκε στην Ασία είτε έφερε μαζί του από την Ασία.
Έπειτα ο
Βρούτος, αφού κλήθηκε στην κρεβατοκάμαρά (της) από τα ξεφωνητά των υπηρετριών,
ήρθε για να τη μαλώσει, γιατί τάχα (κατά τη γνώμη του) είχε κλέψει την τέχνη
του μανικιουρίστα. Σ’ αυτόν η Πορκία είπε κρυφά: «αυτό δεν είναι μια
ασυλλόγιστη πράξη μου, αλλά μια ξεκάθαρη απόδειξη της αγάπης μου για σένα που
μηχανεύεσαι τέτοιο σχέδιο: Θέλησα δηλαδή να δοκιμάσω με πόση ηρεμία θα
σκοτωνόμουν με σιδερένιο εργαλείο, αν το σχέδιό (σου) δεν σου πήγαινε κατ’
ευχήν».
Β1α. 1. Σωστό
2. Λάθος
3. Σωστό
4. Λάθος
5. Λάθος
6. Σωστό
Β1β.
|
Ιστορική βιογραφία |
Κορνήλιος Νέπως |
|
Αποµνηµονεύµατα |
Ιούλιος Καίσαρ |
|
Λυρική ποίηση |
Οράτιος |
|
Ελεγειακή ποίηση |
Προπέρτιος |
Β2. αγείρω : gregem
λούσο : luxuriae
ινστιτούτο : constitūta
δείγμα : indicium
πείρα : experīri
/ periculis
Γ1.
|
proximam boves viribus quosdam gregem Hic viro patri
suo magno aliquod
rem generi eam mei |
: propiorem : boum
(bovum) : vim : quandam : grex : hoc : vir : patrum : meus,
mi : maiori : alicui : rerum : genera : eis-
iis- is : meorum |
Γ2.
|
refecisse
fertur
traxit
abesse
pergit
vixit obiecērunt
constitūta
susceptum
praeripuisset
molientem
experīri
volui interemptūra cessisset |
: refice : latus erat : trahar : afuturam esse /
afore : perrexerint : victurus fuit : obici : constituuntur : suscipiendum : praereptum iri : moliti sint : experturus, - a, -
um sim : vultis : interimeremus : cedentia |
Δ1α.
viribus: οργανική αφαιρετική του μέσου στο fretus.
adiumento: δοτική κατηγορηματική του σκοπού από το fuit.
Αποδίδεται ετερόπτωτα στο υποκείμενο του fuit.
Asiae: γενική επεξηγηματική στο
nomen.
Cui: έμμεσο αντικείμενο ρήματος. Η πρόταση που
ακολουθεί μέσα στα εισαγωγικά («non est hoc» […] «temerarium factum meum, sed
certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium molientem) αποτελεί το
λογικό άμεσο αντικείμενο του ρήματος inquit.
amōris: γενική αντικειμενική στο indicium
Δ1β. quod tonsōris praeripuisset officium:
δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, που
λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο περιεχόμενο της κύριας
πρότασης με ρήμα το venit. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και
εκφέρεται με υποτακτική, γιατί εκφράζει υποκειμενική αιτιολογία. Συγκεκριμένα,
εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου (praeripuisset), γιατί εξαρτάται από
ρήμα ιστορικού χρόνου (venit) και δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.
Δ2α. excitātus: postquam/ut Hercules excitatus est (erat) (αν θέλουμε
να δηλώσουμε μόνο τον χρόνο) ή
cum Hercules excitatus esset (αν
θέλουμε να δηλώσουμε τη σχέση αιτίου-αποτελέσματος ανάμεσα στη μετοχή και το
ρήμα)
Δ2β. Murēna laudandus
est nobis.
Δ2γ. si tibi consilium non ex sententia
cessisset»: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si,
γιατί είναι καταφατική. Με εξάρτηση από το experiri, που με τη σειρά του
εξαρτάται από το volui, σχηματίζεται εξαρτημένος υποθετικός λόγος της ανοικτής
υπόθεσης (1ο είδος) στο μέλλον. Συγκεκριμένα, στην υπόθεση έχουμε υποτακτική
υπερσυντελίκου (cessisset) και στην απόδοση πλάγια ερωτηματική πρόταση (quam
aequo animo me ferro essem interemptura).
Τροπή σε ανεξάρτητο υποθετικό λόγο:
Υπόθεση: si […] non ex sententia cesserit (οριστική συντελεσμένου
μέλλοντα)
Απόδοση: quam […] interimam? (ευθεία ερώτηση – οριστική
μέλλοντα)